معرفی شاتل فضایی به زبان ساده

شاتل در لغت به اتوبوسهایی اطلاق می شود که در یک مسیر مشخص رفت و آمد می نمایند. آن ها اتوبوسهایی هستند که برای حمل انسان،محموله های فضایی و بردن ماهواره به فضا،توسط اداره هوانوردی و فضایی ملی ایالات متحده آمریکا(NASA ) در دهه هفتاد میلادی طراحی شده است.

شاتل فضایی بعنوان یک موشک قابل استفاده مجدد و فضاپیمای قابل بازیابی مطرح شد زیرا تا آن زمان در تکنولوژی پرتاپ با موشک،قسمت های مختلف از موشک جدا شده و به زمین سقوط نموده و یا اینکه در فضا سرگردان می ماندند برای مثال موشک ساترن 5 با جرمی حدود 2900 تن و ارتفاع 111 متر به فضا پرتاب شد ولی در بازگشت آنچه از این آسمان خراش پرنده باقی مانده بود توده ای 6 تنی بود که در اقیانوس آرام فرود آمد و راهی موزه شد.

شاتل ها به ترتیب ساخت اینتر پرایز،کلمبیا،چلنجر،دیسکاوری،آتلانتیس و ایندیور نامیده شدند. اینتر پرایز توانایی پرواز به فضا را نداشت و فقط ابزاری آزمایشی و آموزشی بود. دوازدهم آوریل 1981(اوایل دهه 1360)،یعنی بعد از حدود 10 سال،شاتل فضایی کلمبیا،با موفقیت به فضا فرستاده شد تا فصل جدیدی از تجسس ای فضایی آغاز گردد. در سال 1983،اولین ماهواره به وسیله چالنجر در مدار قرار داده شد. در نوامبر 1983 اولین آزمایشگاه فضایی با 71 مورد آزمایش طراحی شده به وسیله دانشمندان آمریکا و اروپا به فضا فرستاده شد و در آوریل 1984،اولین تعمیر ماهواره ای توسط شاتل صورت پذیرفت و بازیافت ماهواره های پاپالا و وستار و بازگرداندن آنها به زمین در نوامبر سال 1984 اتفاق افتد تا در 5 سال آغازین استفاده از شاتل،ماموریتهای بسیار مهمی انجام شود.پس از این موفقیت های اولیه در ژانویه سال1986،با انفجار شاتل چالنجر(چلنجر) و کشته شدن خدمه آن بعلت ایجاد شعله  در مخزن سوخت بیرونی،مامریتهای شاتل برای تحقیق و تفحص به مدت 3 سال معلق ماند.

 

پرواز در بی‌وزنی

یکی از آموزش‌های اصلی فضانوردان پیش از پرتاب به فضا، فعالیت در محیط شبیه‌سازی‌شده گرانش ناچیز است. اما روش‌های عملی ایجاد شرایط بی‌وزنی و گرانش ناچیز بر روی زمین که حضور و فعالیت انسان هم در آن محیط امکان‌پذیر باشد، چندان زیاد نیست. آنچه که انسان به عنوان وزن حس می‌کند، واقعاً کشش گرانشی زمین نیست؛ بلکه در حقیقت، نیروی عکس‌العمل عمودی سطح زمین بر فرد است. از آنجا که حذف نیروی گرانش زمین عملاً امکان‌پذیر نیست، روش‌های ایجاد شرایط گرانش ناچیز بر روی زمین باید شرایطی مشابه سقوط آزاد فراهم آورند.

در این مطالعه، ویژگی شرایط بی‌وزنی، نحوه ایجاد آن و در نهایت، جزئیات پرواز گرانش صفر با هدف شناخت بهتر این نوع پروازها و چگونگی به کارگیری آنها در جهت بهره‌برداری علمی- تحقیقاتی و تجاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بی‌وزنی احساسی است که فرد در حین سقوط آزاد بدون داشتن وزن ظاهری تجربه می‌کند. عبارت گرانش صفر اغلب به عنوان یک واژه مترادف با بی‌وزنی به کار می‌رود. بی‌‌وزنی در مدار در نتیجه حذف گرانش یا حتی کاهش قابل توجه آن نیست. در حقیقت شتاب ناشی از گرانش در ارتفاع صد کیلومتری نیز تنها سه درصد کمتر از مقدار آن بر روی سطح زمین است؛ به معنای دیگر، شخص ساکن در آن ارتفاع با نرخی تقریباً مشابه فرد نزدیک به زمین، شتاب سقوط می‌گیرد. بی‌وزنی در اصطلاح عام به حالتی اتلاق می‌شود که شخصی یا جرمی آزادانه سقوط کند؛ این حالت ممکن است در مدار، فضای ماورای جوّ (نواحی دوردست یک سیاره، ستاره یا اجرام عظیم دیگر)، یک هواپیما با مانوری منطبق بر یک مسیر پروازی سهموی خاص و یا دیگر روش‌ها و چارچوب‌های نامتعارف روی دهد.

آنچه که انسان به عنوان وزن احساس می‌کند، واقعاً نیروی گرانشی که وی را به سمت مرکز زمین می‌کشد نیست؛ هرچند این عبارت، تعریف فنی وزن به شمار می‌رود. آنچه که ما به عنوان وزن حس می‌کنیم، در حقیقت نیروی عکس‌العمل عمودی زمین (یا هر سطح دیگری که روی آن قرار داریم) است که ما را به سمت بالا هل می‌دهد تا نیروی گرانش که باعث کشیده شدن به سمت پایین می‌شود را خنثی کند. این همان چیزی است که وزن ظاهری خوانده می‌شود. به عنوان مثال، قطعه فلزی که داخل یک ظرف قرار دارد، در صورت رها شدن ظرف به شکل سقوط آزاد بی‌وزنی را تجربه می‌کند. دلیل این پدیده آن است که هنگامی که قطعه و ظرف هر دو با سرعت یکسان به سمت پایین کشیده می‌شوند، هیچ نیرویی از جانب ته ظرف در مقابل نیروی گرانش به قطعه وارد نمی‌شود. در حالی که وقتی ظرف روی زمین ساکن است، نیروی گرانش پایین‌کشنده دقیقاً با نیروی وارده از ته ظرف، به همان اندازه و در جهت مخالف، خنثی می‌شود

علت دمای بالاتر جو پلوتون مشخص شد

پلوتون آن گونه که می شناسیم مسلماً به حالت منجمد است، تحقیقات اخیر اما نشان داد که چرا جو این سیاره گرم تر از سطح آن است.

پلوتون تقریباٌ یک پنجم اندازۀ زمین است، که از سنگ و یخ ساخته شده و فاصله اش تا خورشید 40 برابر زمین است.

از دهۀ 1980 مشخص شد که پلوتون نیز دارای جوی رقیق و نازک است.

پلوتون و قمر معروف آن، شارون

 

به طوریکه نیتروژن فراوان، آثاری از وجود متان و احتمالاً مونواکسید کربن، تحت فشار جوی معادل یکصد هزارم  فشار جو زمین (حدود 015/0 میلی بار) در سطح پلوتون قرار گرفته اند. هر چه پلوتون در گردش خود به دور خورشید، که  248 سال زمینی طول می کشد، از خورشید دور تر شود، جو آن به تدریج منجمد شده و به سطح آن نشست می کند. در زمان هایی مثل حال حاضر، که به خورشید نزدیک تر می شود، دمای سطح جامد آن افزایش و یخ ها به گاز تبدیل می شوند.

اکنون ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ غول پیکر رصدخانۀ اروپای جنوبی (ESO) موفق به کشف مقادیر غیر منتظرۀ زیادی از متان ر جو پلوتون شدند. آشکار است که وجود این مقدار از متان باعث شده که دمای جو این سیارۀ کوتوله، 40 درجه بیش از دمای سطح آن شود. در قیاس با دمای جو آن که  180 درجۀ سلسیوس است، دمای سطح پلوتون به 220- درجۀ سلسیوس می رسد.

 

مریخ , سیاره سرخ

	Mars
چهارمین سیاره منظومه شمسی. مریخ  آخرین سیاره سنگی است که بر گرد خورشید می چرخد. در طول تاریخ بشر همواره این سیاره در کانون توجهات نجومی بوده است. برای مثال بابلیان قدیم حرکات این نور قرمزسرگردان آسمان شب را دنبال کردند ونام nargel  یا  نام خدای جنگ را برآن گذاشتند.در همان زمان رومی ها بخاطر گرامیداشت خدای جنگشان اسم کنونی آنرا انتخاب کردند. یونانی ها نیز این سیاره را آرس که بیانگر خدای جنگ آنان است می نامیدند. این سیاره نزد کسانی که به آسمان می نگریستند مظهر جنگ و خون بود.

رصد همگانی در سیزده فروردین / اجرای پروژه صلح ستارگان با هدف صلح جهانی

دبیر سال جهانی نجوم با تشریح برنامه های سال جهانی نجوم با بیان اینکه در روز 13 فروردین ماه 88 برنامه رصد همگانی آسمان اجرا می شود گفت: همزمان با آغاز انقلاب تابستانه جشنواره ساعت آفتابی در خرداد ماه برگزار خواهد شد.

دکتر جمشید قنبری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه آغاز سال جهانی نجوم از دی ماه آغاز شد، گفت: از این رو تمرکز فعالیتهای ستاد ملی نجوم در سال 88 خواهد بود. هر چند که فعالیتهای خوبی برای ترویج این علم در میان اقشار مختلف مردم از سوی نهادهای علمی اجرا شده است.

وی برگزاری رقابت صوفی، شب یلدا و شب رصدی در دی ماه به مناسبت آغاز سال جهانی نجوم را از جمله برنامه های سال جهانی نجوم ذکر کرد و افزود:علاوه بر اینها برخی از فعالیتها از سوی ایران به یونسکو پیشنهاد شد که مورد پذیرش قرار گرفت که از آن جمله می توان به پروژه "صلح ستارگان" اشاره کرد.

دبیر سال جهانی نجوم گفت: صلح ستارگان پروژه ای است که در آن گروههای فعال نجومی سراسر جهان بسته به پتانسیل جغرافیایی به دو سوی مرزهای آبی و خاکی کشورهایشان می آیند و برای مردم مرزنشین رصد عمومی برگزار می کنند. صلح ستارگان قصد دارد با برگزاری این رصدهای مشترک آسمان در دو سوی مرزها و نشان دادن آسمان بدون مرز برای مردم مرزنشین در سراسر دنیا، صلح و دوستی را در نگاه این مردم ماندگار کند.

وی برگزاری شبهای نجوم را از دیگر برنامه های سال جهانی نجوم نام برد و اظهار داشت: این برنامه با همکاری برنامه شبهای آسمان (شبکه چهار سیما) و روزنامه جام جم برگزار خواهد که اطلاعات مربوط به آن متعاقبا از طریق وب سایت سال جهانی نجوم اعلام می شود.

رئیس انجمن آماتوری نجوم از برگزاری رقابت "مسیه" در سال آینده خبر داد و اضافه کرد: در این رقابت رصدگران با ابزار رصدی خود چون تلسکو‍پ یا دوربین دوچشمی مناسب طی یک شب 110 جرم از فهرست اجرام ژرف ‌آسمان مسیه را جستجو می کنند. این اجرام شامل تعدادی از زیباترین سحابیها، کهکشانها و خوشه های ستاره ای آسمان است.

وی با بیان اینکه زمان مناسب برای دیدن تمام این اجرام در طول یک شب در فرودین و اردیبهشت ماه هر سال است، خاطرنشان کرد: محل این رقابت در استان خراسان جنوبی در منطقه "سه قلعه" است.

قنبری برگزاری همایش در زمینه نجوم را از دیگر برنامه ها ذکر کرد و اضافه کرد: مرکز پژوهشی اختر فیزیک مراغه و رصدخانه "شاماخی" آذربایجان همایشی با همکاری مرکز تحقیقات نجوم ایران و دانشگاه تبریز و با حمایت یونسکو برگزار می کند.

دبیر سال جهانی نجوم در خصوص فعالیتهای این ستاد در زمینه آلودگی نوری گفت: آلودگی نوری علاوه بر اینکه رصد آسمان را مختل می کند موجب اتلاف انرژی می شود از این رو همایشی با همکاری مرکز مطالعات و پژوهشهای فلکی ـ نجومی در سال آینده برگزار خواهد شد که در طی آن پیشنهاداتی در زمینه جلوگیری از آلودگی نوری ارائه می شود. 
 

منبع"هوپا

سحابی دمبل

در بسیاری از شب های رصدی بطور اتفاقی یک تکه نور عجیب و کم فروغ مثل لکه ابری کوچکی در میدان دید چشمی تلسکوپ 5 اینچ شخصی من قرار می گرفت، اما هیچ تصوری از این که این روح آسمانی چیست، نداشتم. ولی خیلی زود فهمیدم که به سحابی دمبل در صورت فلکی روباهک برخورده بودم، درست مثل اخترشناس معروف فرانسوی، شارل مسیه در 222 سال پیش.

البته من دو چیز بیشتر از مسیه داشتم: کتاب های نجوم آماتوری همراه با تصاویر سحابی دمبل و کتاب هایی که حاصل یک قرن تحقیقات اختر فیزیکی بودند. آموختم که دمبل یک «سحابی سیاره نما» است، «جوِِِّ» پراکنده شده یک ستاره که زمانی مثل خورشید می درخشید و هم اکنون در حال مرگ است. اما سحابی های سیاره نما چه ربطی به سیاره ها دارند؟ معمولاً ویلیام هرشل را عامل نامگذاری آنها می دانند. از دید او این سحابی های گرد با ته رنگ آبی و سبز، شبیه سیاره اورانوس بودند که پیش از این در سال 1781 کشف کرده بود. شباهت در همین جا پایان می یابد. ما هم اکنون می دانیم که یک سحابی سیاره نما تمام منظومه شمسی را پُر می کند، پس هیچ شباهتی با اورانوس ندارد و به دلیل کاملاً متفاوت با سیاره ها یا ستاره هایی که آسمان را فرش کرده اند، می درخشند. اما سیاره ها با سحابی های سیاره نما ارتباط دارند که بعد توضیح می دهم. می خواهید درباره سیاره نماها بیشتر بدانید؟ خودتان می توانید بعضی از شواهد را ببینید.

 شکار دَمبل

ولی برای این کار باید ابتدا این جرم را با تلسکوپ یا دوربین دو چشمی مناسبی پیدا کنید. خوشبختانه در شب های تابستان، وقتی دمبل از افق شرقی ارتفاع زیادی گرفته است، این کار ساده ای است . درخشان ترین و یکی از بزرگ ترین سحابی های سیاره نمای آسمان، سحابی دمبل که 27 اُمین عضو فهرست اجرام غیر ستاره ای مسیه (27(M است، با یک دوربین کوچک 30´8 هم دیده می شود. قدر مجموع سحابی دمبل 3/7 است. یعنی اگر این سحابی به وسعت 4´8 دقیقه قوس به صورت سرچشمه منطقه ای نور دیده می شد، قدر آن برابر ستاره ای از 3/7 بود. به این ترتیب چنان درخشان است که گاهی تیزبین ترین رصدگران جهان در شرایط ایده آل رصد به سراغ شکار آن با چشم غیر مسلح رفته اند. با دوربین های دو چشمی به خوبی می توان این سحابی را به صورت ابر بسیار کوچکی در زمینه پُرستاره راه شیری دید. این سحابی جزییات بی نظیرش را برای هر تلسکوپ بزرگ یا کوچکی که خوب ساخته شده باشد، آشکار می کند.

باید بدانید که صورت فلکی روباهک به آسانی پیدا نمی شود، چون هیچ ستاره درخشان چشمگیری ندارد و در منطقه ای از راه شیری قرار گرفته که مملو از ستاره های ریز کم فروغ است. اما این ها باعث نمی شوند که نتوانیم دمبل را به سرعت پیدا کنیم. من معمولاً با مثلث تابستانی آغاز می کنم. شمالی ترین گوشه آن ستاره درخشان دنب است که دُم قو «دجاجه» را نشان می دهد. بعد ستاره منقار دجاجه (b_دجاجه) را می یابیم . صورت فلکی کوچک اما بارز تیر(سهم) در میانه راه بین b _دجاجه و نسر طایر (ستاره گوشه جنوبی مثلث تابستانی) قرار گرفته است. وقتی سهم را پیدا کردم، امتداد دو ستاره میانی صورت فلکی را در دوربین جوینده ام ادامه می دهم. از اینجا راه کوتاه و سریعی به سمت دمبل است که درست نزدیک یک مجموعه کوچک ستاره ها، به شکل حرفM، قرار دارد.بیشتر تلسکوپ ها با بزرگنمایی کم، این ستاره و دمبل را کنار هم نشان می دهند. حتماً وقتی دمبل را در مرکز میدان دید قرار دادید، با بزرگنمایی های مختلف آن را ببینید.

 

سحابی بومرنگ

به نظر شما سردترین جای دنیا کجاست ؟ قطب جنوب ، شمال یا در بالای قله ی اورست ؟!

سردترین جای دنیا را نباید در زمین جستجو کرد و هنگامی هم که از زمین نا امید می شویم ، ناگزیر باید به آسمان روی بیاوریم !

سردترین جای شناخته ‌شده ی جهان درون سحابی بومرنگ ( Boomerang nebuka ) است .

این سحابی در صورت فلکی قنطورس ، در فاصله 5000 سال نوری از کره ی زمین قرار دارد . این سحابی از نوع سحابی‌های سیاره‌نما ( planetary nebulae ) است .

این سحابی با دمای ۲۷۲- درجه ی سانتی گراد ، تنها یک درجه گرمتر از صفر مطلق ( پایین حد برای همه درجه حرارت‌ها که در آن جنبش مولکولی وجود ندارد ! ) است .

حتی درخشش ۲۷۰- درجه ای پس زمینه‌ای کیهان ، ناشی از مهبانگ ، گرم تر از این سحابی است . این تنها شیئ یافت‌شده تا به حال است که درجه حرارتی پایین‌تر از پرتوتابی پس‌زمینه‌ای کیهان دارد .

به نظر می‌رسد که شکل کلی پاپیون‌ مانند بومرنگ بوسیله وزشی بسیار شدید ، با سرعتی حدود 310000 متر در ساعت به وجود آمده باشد که گاز به شدت سرد را از ستاره ی مرکزی در حال مرگ به خارج می‌راند.

به گفته ی ستاره ‌شناسان این ستاره 1500 سال است که به اندازه ی یک هزارم جرم خورشید در هر سال ماده از دست می‌دهد . این مقدار 10 تا 100 بار بیشتر از از سایر اجرام مشابه است .

گسترش سریع سحابی باعث شده است که این سحابی به یکی از سردترین مکان‌های شناخته‌شده جهان بدل شود . گازی که با سرعت به بیرون جریان دارد ، یک حباب نزدیک به خلا ایجاد می‌کند که سرمایی فوق‌‌العاده دارد .

تصور می شود که طول هر یک از بخش های این سحابی به یک سال نوری برسد ، یعنی مجموع طول این سحابی عظیم دو سال نوری است که برابر نیم فاصله ی بین خورشید و نزدیک ترین همسایه ی آن ( آلفای قنطورس ) است

سحابی‌های سیاره نما در اطراف یک ستاره ی درخشان مرکزی تشکیل می‌شوند ، هنگامی که این ستاره در مراحل انتهایی زندگیش از خود گاز بیرون می‌دهد .

منبع"ایرانیکا

 

 

زمان برگزاری رقابت مسیه تغییر کرد!

	-
کمیته برگزاری رقابت مسیه پس از دریافت و تحلیل داده های هوا شناسی منطقه سه قعله و نیز عدم موافقت جمع کثیری از شرکت کنندگان به زمان برگزاری رقابت که مصادف با تعطیلات نوروزی می باشد،  تصمیم به تغییر زمان برگزاری رقابت از ایام فروردین ماه به اردیبهشت ماه ( 1/2/1388 الی 5/2/1388 ) نمود .بدیهی است  مدت زمان ثبت نام تا 10 فروردین ماه ادامه دارد.   منبع : کمیته برگزاری رقابت مسیه   نویسنده  : Asiac

دبیر سال جهانی نجوم منصوب شد

جمشید قنبری طی حکمی از سوی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان دبیر سال جهانی نجوم منصوب شد.

به گزارش خبرگزاری مهر ، دکتر محمد مهدی زاهدی در این حکم آورده است: امیدوارم با سعی و اهتمام جنابعالی و بر اساس اهداف، سیاست ها و آیین نامه مربوط به سال جهانی نجوم در جهت اعتلای علمی و پژوهشی نظام جمهوری اسلامی ایران گام های موثری بردارید.

مقتضی است با هماهنگی  و همکاری با کلیه مراکز علی الخصوص مرکز مطالعات و همکاریهای بین المللی علمی که به عنوان دبیرخانه ستاد سال جهانی نجوم تعیین شده است در جهت هر چه با شکوهتر برگزار کردن برنامه های مربوطه اقدام موثری را به عمل آورید.

سال جهانی نجوم در ایران با اهداف معرفی نقش دانشمندان ایرانی و اسلامی در تکوین دانش نجوم و تجلیل و تکریم آنها و سمت دهی امکانات مادی و معنوی بالقوه برای توسعه علم نجوم در کشور و همچنین همسویی با کشورهای عضو اتحادیه بین المللی نجوم برای شناخت بیشتر مشترک از جهان هستی برگزار می شود.

سال 2009 میلادی از سوی مجمع عمومی اتحادیه بین المللی نجوم به عنوان سال جهانی نجوم انتخاب شده است.

آیین نامه برگزاری سال جهانی نجوم تدوین شده است و به زودی اولین جلسه ستاد با حضور اعضا و مسئولین علمی و اجرایی کشور در دفتر معاونت پژوهشی وزارت علوم برگزار می شود.

منبع"هوپا

خوشه باز ستار ه ای در تکشاخ

 

 

 

چهل و هفتمین جرم از فهرست مسیه خوشه ستاره ای باز در صورت فلکی تکشاخ است که حدودا در قسمت پایین صورت فلکی دوپیکر قرار دارد ام 47 متشکل از ستاره های پرنور که با دوربین دوچشمی بهتر از تلسکوپ دیده می شود و با چشم غیر مسلح به صورت توده ای کم فروغ قابل مشاهده است