عجیب‌ترین سیاه چاله‌های شناخته شده‌ی جهان !

سیاه چاله‌ها هیولاهای غول پیکر کیهانی هستند با گرانشی آن‌چنان قدرتمند که حتی نور هم توانایی فرار از میدان جاذبه‌ی آن‌ها را ندارد، اما هر کدام از این هیولاهای تاریک شکل و رفتاری مختص به خود دارند، از سیاه چاله‌ای به کوچکی ستاره‌ای معلق در نامتناهی فضا تا غولی گرسنه که کهکشانی را بر دور خود می‌چرخاند !

حال به بررسی موارد زیر می پردازیم :

1. بزرگترین سیاه چاله‌ها

۲. کوچکترین سیاه چاله

۳. سیاهچاله‌های هم‌نوع خوار

۴. پیرترین سیاه چاله‌ی شناخته شده

۵. سرکش‌ترین سیاه چاله

۶. سیاه چاله‌ی میان وزن

۷. سیاه چاله‌های چرخنده

۸. سیاه چاله‌ی تیرانداز

۹. درخشان ترین سیاه چاله

۱۰. سیاه چاله‌ها در زمین

 

چگونگی تولد و مرگ ستارگان

وقتی که شب هنگام، ستارگان را در آسمان می‌بینیم، احساس می‌کنیم که تغییرناپذیرند. بی‌تردید آنچه ما در آسمان می‌بینیم با آن‌چه که نیاکان ما می‌دیدند چندان تفاوتی ندارد. آسمان شب، هزاران سال پیش نیز که نیاکان ما از ستاره‌ها صورت‌های فلکی می‌ساختند چنین بود. اما ستارگان در معرض تغییر و تحول‌اند. آن‌ها نیز هم‌چون انسان‌ها متولد می شوند، عمری را سپری می‌کنند، و می‌میرند.

انفجار بزرک از نگاهی دیگر

 بیگ بنگ یکی از نظریات خلقت عالم است که طبق آن عالم در اثر یک انفجار بزرگ به وجود آمده و دائما در حال گسترش میباشد. چنانچه ضریب چگالی عالم کمتر از یک باشد، روزی این گسترش متوقف خواهد شد و عالم به سمت داخل فروریزش خواهد نمود، اما از آنجاییکه ضریب چگالی عالم، طبق آخرین برآوردها حدود یک تخمین زده شده است، پیش بینی میشود، شتاب دور شدن اجزای عالم از یکدیگر، زمانی متوقف گردد و عالم به حالت پایداری برسد.

ستونهای آفرینش نامی است که برای این قسمت زیبا از سحابی عقاب انتخاب شده است دانشمندان عمر جهان را حدود 14 میلیارد سال و عمر منظومه شمسی را حدود 4 تا 4.5 میلیارد سال تخمین میزنند. بنابراین نابجا نگفتهایم اگر مدعی شویم که منظومه شمسی در مقایسه با سن جهان، جوان میباشد. طبق یک نظریه پرطرفدار، آنچه اکنون، آن را منظومه شمسی میخوانیم، در حدود 4 تا 5 میلیارد سال پیش، تودهای از غبار و گاز بوده است.

 

 

دانشمندان معتقدند که احتمالا قسمت اعظم این سحابی از گاز هیدروژن تشکیل شده بود. طبق نظریهای که ما به تشریح آن میپردازیم، در آن زمان، در نزدیکی این سحابی که در گوشهای از کهکشان راهشیری قرار داشته، ستاره بزرگی که حدودا 3 برابر خورشید بوده، روزهای پایانی عمر خود را میگذرانده است. زمانی که عمر این ستاره نسل اولی به پایان رسیده، به دلیل جرم و ابعاد بزرگش، فوران عظیمی از انرژی و ماده از دل او بیرون زد. انرژی فراوان این ستاره، سحابی ما را به شدت به دوران واداشته و همچنین حجم زیادی مواد سنگین نظیر آهن، به داخل سحابی تزریق نمود. چرخش سحابی به دور مواد تزریق شده به داخل آن، باعث فروریزش مولکولهای گاز و افزایش فشار درونی سحابی گردید. صدها میلیون سال طول کشید تا مواد سنگین تزریق شده به سحابی از مرکز چرخش خارج شدند و سحابی آنقدر در خود ریزش نمود که در مرکز آن شرایط لازم برای اولین همجوشی هستهای پدیدار شد. شروع فعالیت هستهای در قلب سحابی فشرده شده، نوید تولد ستارهای تازه بود که بعدها خورشید نام گرفت. همانطور که اشاره شد، در زمان شکل گیری منظومه شمسی، ستاره پیر در حال مرگ، علاوه بر اهداء انرژی فراوان به صورتهای مختلف، مقادیری عناصر سنگین، مانند آهن، کربن و هلیم نیز به سحابی نوزاد تزریق کرد. این عناصر سنگین، در زمان شکلگیری منظومه شمسی ، هنگامیکه هنوز خورشید رسماً متولد نشده بود، آرام آرام از هسته مرکزی رانده شده و هر قدر چگالی سحابی افزایش مییافت، سیستم به پایداری بیشتری میرسید. طبیعی است که عناصر سنگینتر، نزدیکتر و عناصر سبکتر، دورتر از هسته مرکزی قرار گرفته باشند.

 

 

خرده سیارک ایدا که حدود 56 کیلومتر طول دارد به همراه قمر کوچکش، داکتیل که قطری حدود 5/1 کیلومتر دارد، در تصویر دیده میشوند. در این تصویر داکتیل کوچک که در مداری به فاصله 100 کیلومتر از آیدا به دور آن میچرخد، اندکی به دوربین نزدیکتر است. این تصویر در آگوست 1993 و از فاصله 11000 کیلومتری توسط سفینه فضایی گالیله ، برداشته شده است. بعد از صدها میلیون سال، این عناصر با هم ترکیب و تشکیل جسم واحدی دادند. به دلیل قوانین مداری، اجسام علاوه بر اینکه به دور ستاره جوان میچرخیدند، شروع به چرخش حول خود نیز نمودند و از جمع قوانین گرانش و گریز از مرکز حاصل از چرخش، تمامی آنها شکل کروی به خود گرفتند. پس از گذشت سالها، سطح بعضی از آنها که از عناصر سنگینتری تشکیل شده بودند، سرد و سخت شد و سیستم مداریشان به حالت پایداری رسید. اجرام غیر ستارهای که منظومه شمسی را تشکیل میدهند عبارتند از سیارات، قمرهای آنها، خرده سیارات ، دنبالهدارها و سنگها و غبارهای آسمانی . اجسام منظومه شمسی عمدتاً به دو گروه با چگالی بالا، که در نزدیکی خورشید قرار دارند و با چگالی پایین، که دورتر از خورشید واقع شدهاند، تقسیم میشوند. روی همین اصل سیارات منظومه شمسی را به دو گروه زمینمانند و مشتریمانند تقسیم میکنند. سیارههای زمین مانند که به ترتیب فاصله از خورشید عبارتند از عطارد ، زهره، زمین و مریخ همگی چگالی بالا و سطح سخت و صخرهایی دارند. غیر از عطارد بقیه این سیارات جو نیز دارند. سیارههای مشتریمانند که به ترتیب عبارتند از مشتری ، زحل ، اورانوس و نپتون ، همگی نسبت به زمین، سیاراتی عظیم هستند و عمدتا از گاز تشکیل شدهاند ولی بعضی از آنها هستههای جامد هم دارند. این سیارات را همچنین به نام غولهایگازی نیز میشناسند. تا همین چند وقت پیشدر کل منظومه شمسی 9 سیاره شناسایی شده بود که به ترتیب عبارتند از سیارات زمینمانند، سیارات مشتریمانند و در انتها سیاره عجیب و قانونشکن پلوتون. اما به تازگی عضو جدیدی در منظومه شمسی ما یافت شده که تعداد سیارات منظومه شمسی را به 10 عدد افزایش داده است. این تصویر نمایی خطی از منظومه شمسی 9 سیارهای را با تناسب واقعی ابعاد سیارات نشان میدهد. به عظمت سیاراتی مانند مشتری و زحل نسبت به زمین دقت فرمایید. این سیاره که به تازگى کشف شده است در کمربند کوئیپر قرار دارد و در خارج از مدار پلوتون به دور خورشید مى گردد. سیاره دهم که نام رسمى آن 2003UB313 است توسط گروهى به رهبرى دکتر «مایکل براون» از دانشگاه کلتک کشف و «XENA» نامیده شد. این کشف به شکل غیرمستقیم و از طریق تصاویر گرفته شده توسط دوربین هاى حساس الکترونیکى (CCD) انجام شد. این سیاره کوچک در آسمان ما جسمى بسیار کم نور از قدر ۱۹ است. این به آن معناست که سیاره دهم ۵ میلیون برابر کم نورتر از ستاره قطبى در آسمان دیده مى شود.

 

منبع:آسمان شب ایران

نکاتی برای رصدی موفق

ستاره شناسی از قدیمیترین علوم است ، بنابراین ستاره شناسی اماتوری را می توان قدیمیترین سرگرمی علمی دانست . عشق ادمی به اسمان بی حد و مرز است ، رصد اسمان علاوه بر انکه کاری علمی محسوب میشود میتواند بعنوان سرگرمی نیز انجام شود .

این ده نکته کمک می کنند که بازدهی رصدهای خود را به حداکثربرسانید .

نکته اول

پیدا کردن مکان مناسب برای رصد

حتی اگر در ناحیه ی شهری زندگی می کنید سعی کنید محلی را پیدا کنید که میدان دید بازتری در اختیار شما قرار می دهد ، جایی دور از ساختمانهای بلند

البته مشکل الودگی نوری هم وجود دارد ، متاسفانه در بسیاری شهرهای بزرگ پیدا کردن حتی یک صورت فلکی ساده مانند دب اکبر ( Big Dipper ) سخت تر و سخت تر میشود ، بنابراین ساکنان شهرها با سفر به نقاط تاریکتر میتوانند وضعیت رصدی خود را بهبود ببخشند . اگر در نقطه ای روستایی یا حومه شهر زندگی میکنید باز هم استفاده از ساختمانهای اطراف برای سد کردن نور چراغها میتواند مفید باشد .

اگر مایلید بدانید چگونه میتوانید وضعیت رصدی خود را بهبود ببخشید میتوانید به انجمن بین المللی اسمان تاریک ( International Dark Sky Association = IDA ) بپیوندید .

نکته دوم

لباس گرم بپوشید

از گزارش هواشناسی برای پیدا کردن دمای هوا در طول شب استفاده کنید ، سپس بیش از انچه فکر می کنید لازم است لباس گرم همراه بردارید .

حتی در طول تابستان شبها ممکن است به طرزی عجیب سرد باشند ، پس حداقل یک پلوور یا ژاکت همراه خود داشته باشید ، در زمستان حتما از کلاه پشمی استفاده کنید .

شاید باور نکنید اما شاید یکی از مهمترین مراحل رصد پوشیدن لباس گرم باشد .

نکته سوم

زود به محل رصد بروید

در حد امکان سعی کنید پیش از تاریک شدن هوا در محل رصد باشید .

تقریبا هر شب صافی انسان را جلب میکند که به بیرون برود و رصد را شروع کند ، اما بعضی شبها جالبتر هستند مثلا یک بارش شهابی ، مقارنه ای زیبا بین ماه و ستاره ای درخشان یا یک سیاره و یا یک ماه گرفتگی

قبل از رصد فهرستی از اجرامی که میخواهید رصد کنید تهیه کنید

یک برنامه نمایش اسمان مانند Starry Night میتواند بسیار با ارزش باشد . این نرم افزارها هر تعداد جرم اسمانی را که میخواهید رصد کنید برای هر ساعتی از شب نمایش میدهند ، علاوه بر این میتوانید نقشه های اسمان را تولید کرده و پرینت بگیرید .

نکته چهارم

وسایل لازم را برای راحتی کار بردارید

هنگامی که برای رصد میروید ( برای هر مدت زمانی ) بدترین چیز این است که بایستید و مکررا گردنتان را به بالا دراز کنید . صبح روز بعد ، گردن درد و بدنی کوفته در انتظارتان است . استفاده از یک صندلی راحتی قابل تنظیم بسیار مفید است و میتواندلحظاتی لذتبخش بوجود اورد .

حداقل یک صنلی تاشوی کوچک بهمراه داشته باشید ، اگر تصمیم دارید وسایل را جمع و جور کنید ( مانند دوربین دوچشمی ، تلسکوپ ، نقشه های اسمان ) یک میز کوچک تاشو را هم در نظر بگیرید .

اگر هوا گرم است ممکن است با پشه ها روبرو شوید ، پس به حشره کش نیاز خواهید داشت ، در اخر شاید نیاز داشته باشید که در حین رصد به موسیقی گوش کنید .

باز هم تاکید می کنم که این کارها گرچه بی اهمیت بنظر می رسند اما واقعا مهمند .

نکته پنجم

ساده شروع کنید : فقط با چشم

در واقع میتوان گفت که امکان ندارد یک رصد گر حقیقی نتواند با صورتهای فلکی اشنا شود و خوش بحال کسی که اشنایی اوبا اسمان از طریق چشم باشد و نه از طریق تلسکوپ ، تعداد کمی از کسانی که در ابتدا از ابزار رصدی استفاده کرده اند ، در نهایت ستارگان را شناخته اند .

نکته : اگر شما ستاره شناسی را بتازگی اغاز کرده اید بهترین کار این است که در ابتدا کمی وقت صرف مشاهده ستاره ها با چشمان خودتان بکنید تا کمی با ستاره های درخشان و صورتهای فلکی اشنا شوید .

بهترین راه برای انجام این کار خریدن یک راهنما یا نقشه اسمان خوب است ، همچنانکه برای گشت و گذار در یک شهر از کتاب راهنما استفاده میکنید ، یک کتاب خوب رصد یا نقشه ساده میتواند به شما کمک بسیاری کند . هنگامی که از یک نقشه اسمان استفاده میکنید حتما با یک چراغ قوه که ----- قرمز دارد این کار را انجام دهید . اینطوری تطبیق چشمتان با تاریکی از بین نمی رود ( نور سفید سبب کوچک شدن مردمک چشم میشود ) .

از سلفون یا پلاستیک قرمز در جلوی شیشه چراغ قوه استفاده کنید .

پیشنهاد میکنم که مشترک مجله نجوم شوید تا بتوانید از وقایع نجومی اگاه بمانید . بدون هیچ ابزار اپتیکی میتوانید اجرام بسیاری را رصد کنید مانند ماه ، پنج سیاره ، بارشهای شهابی و حتی گذر ماهواره های ساخت بشر .

نکته ششم

استفاده از دوربین دوچشمی

خیلی ناراحت میشوم وقتی دوستی به من میگوید : من به تازگی به نجوم علاقمند شده ام و قصد دارم یک تلسکوپ تهیه کنم .

اغلب جواب من این است که : ابتدا مدت زمان مختصر و مفیدی را صرف مشاهده ستاره ها کنید سپس به سراغ خریدن یک دوربین دوچشمی بروید .

بعضی ها ممکن است فکر کنند که دوربینهای دوچشمی در مقابل تلسکوپ بی ارزشند اما حقیقت این است که از جنبه های معین رصد اسمان انها بهترین ابزار برای استفاده اند . یک دوربین دوچشمی با درشتنمایی 7 هم وزن کمی دارد و هم قابل حمل است ، یک دوربین دوچشمی با کیفیت بهتر از یک تلسکوپ بی کیفیت است .

دوربینهای دوچشمی در اندازه های مختلفی وجود دارند ولی بسیاری ترجیح میدهند از 7x 50 استفاده کنند . عدد 7 به بزرگنمایی اشاره دارد و 50 به قطر عدسی دوربین برحسب میلی متر . این دوربینهای دوچشمی 7x هنگامی که با پایه استفاده شوند میتوانند حفره های ماه ، هلال زهره و قمرهای مشتری را به نمایش بگذارند . هنگام ظهور یک دنباله دار جدید هیچ وسیله ای نمیتواند بهتر از یک دوربین دوچشمی نمایی کلی از سر و دم ارائه کند . فقط با گشت و گذار در طول راه شیری هزاران ستاره ای را مشاهده خواهید کرد که با چشم غیر مسلح نمیتوانستید ببینید .

نکته هفتم

پیش بسوی تلسکوپ

سرانجام روزی میرسد که شما اقدام به خریدن تلسکوپ میکنید ، اما چه نوع تلسکوپی انتخاب میکنید ؟

بهتر است سه نوع تلسکوپ را در نظر بگیرید . یک تلسکوپ شکستی ( refracting telescope ) یک عدسی شیئی محدب در یک سر و یک چشمی در سر دیگر دارد . تلسکوپ بازتابی ( reflecting telescope ) از یک اینه مقعر به جای عدسی شیئی استفاده میکند . این اینه ( اولیه = Primry ) نور را از درون لوله میفرستد به جایی که یک اینه تخت کوچک قرار دارد ( ثانویه = Secondary ) و این اینه نور را قطع کرده و به چشمی در طرف دیگر لوله میفرستد . یک تلسکوپ کاتادیوپتریک ( catadioptric telescope ) نوع خاصی از تلسکوپ بازتابی است که دارای یک عدسی تصحیح کننده است . بیشتر کاتادیوپتریک ها در طرح اشمیت کاسگرین ( Schmidt-Cassegrain ) می باشند . نور از سطح اینه اولیه بازتاب شده و سپس از اینه ثانویه خمیده منعکس گشته و از درون یک سوراخ در اینه اصلی گذشته و به چشمی می رسد .

متاسفانه مجال برای توضیح همه ی جزییات نیست .

اگر تازه کار هستید یک شکستی 2.4 تا 3 اینچ یا بازتابی 4 تا 6 اینچ را در نظر داشته باشید ، مطمئن شوید که تلسکوپ میتواند سریع مستقر شود و همچنین مقر محکم و ثابتی دارد ، یک تلسکوپ خوب واقعا بی استفاده است اگر روی یک پایه سست و لرزان مستقر شده باشد . به دام چیزی که اماتورها به ان تلسکوپ به درد نخور ( trash telescope ) میگویند نیفتید ، بهتر است پولی را که بابت چنین تلسکوپی میپردازید به خرید دو چشمی اختصاص دهید .

عموما یک تلسکوپ به درد نخور دارای یک لوله بلند با مقری ضعیف است . سازنده ها برای این تلسکوپها اینگونه تبلیغ میکنند : مناظر دیدنی از ماه و حلقه های زحل در بزرگنمایی 500 و بیشتر . متاسفانه بیشتر اماتورهای نازه کار شیفته بزرگنماییند ، هر تلسکوپی میتواند بزرگنمایی بالا ارائه دهد اما با بالا بردن بزرگنمایی اثرات جو متلاطم نیز بیشتر شده و مخصوصا در یک تلسکوپ کوچک سبب بوجود امدن تصویری تاریک و محو و تار میشود .

یک قانون کلی : حداکثر بزرگنمایی برای هر تلسکوپ 50 برابر به ازای هر اینچ از دهانه تلسکوپ میباشد . ممکن است تهجب کنید که بهترین نماها در بزرگنماییهای کم بدست میایند .

نکته هشتم

به یک انجمن نجومی ملحق شوید

اگر یک تلسکوپ دارید و عضو یک انجمن نجوم نیستید حتما به این کار اقدام کنید . نه فقط برای یافتن دوستانی جدید بلکه در صورت نیاز گرفتن راهنمایی از انان .

بزرگترین انجمن نجومی Astronomical League میباشد ، هم اکنون هزاران نفر عضو AL میباشند .

همچنین با صرف هزینه ای اندک میتوانید عضو انجمن نجوم ایران ( Astronomical Society of Iran ) شده و از مزایای ان استفاده کنید .

نکته نهم

استراحت کنید

اگر یک رصد برای تمام شب دارید این مورد واقعا مفید است ، اما چیزی نخورید که چرب باشد ، زیرا ممکن است از طریق انگشتان به چشمی یا دیگر ابزارهای نوری منتقل شود . به اقتضای شرایط از نوشیدنی گرم یا سرد استفاده کنید .

نکته دهم

برای اتفاقات غیر منتظره اماده باشید

در نهایت نوبت رصد اسمان میرسد اما توجه کنید که اگر میخواهید سفری به بیرون شهر زیر اسمانی تاریک داشته باشید حتما تلفن همراه داشته باشید .

در ضمن مطمئن شوید که دیگران میدانند شما به کجا میروید از کدام جاده ها استفاده میکنید و چه زمانی برمیگردید .

منبع:www.daneshju.ir

آیا ثابت هابل اشتباه است؟

اخترشناسان با استفاده از روش‌های جدید، فاصله کهکشان مثلث را تا زمین 3.14 میلیون سال تعیین نوری کرده‌اند. جدیدترین اندازه‌گیری‌ها از فاصله یکی از نزدیک‌ترین کهکشان‌ها به راه‌شیری، این احتمال را مطرح کرده است که جهان 15 درصد وسیع‌تر و پیرتر از آنی باشد که تاکنون تصور ‌شده است.   

شرح عکس: کهکشان مثلث (M33) از دید تلسکوپ MMT

 

گروهی از اخترشناسان به سرپرستی آلسستو بونانوس، اخترشناس مرکز اخترفیزیک کارنگی در واشنگتن، موفق شدند با استفاده از داده‌های مجموعه‌ای از بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های جهان، از جمله تلسکوپ ده متری کک در هاوایی، فاصله یک جفت ستاره گرفتی را در کهکشان مثلث اندازه‌گیری کنند. ستارگان این دوتایی گرفتی هر پنج روز یک‌بار از مقابل یکدیگر عبور می‌کنند و تغییراتی را در درخشندگی این اجرام پدید می‌آورند. این گروه توانست با اندازه‌گیری دقیق نور، سرعت و دمای اعضای این منظومه، درخشندگی واقعی این دو ستاره را اندازه‌گیری کند. با مقایسه درخشندگی واقعی این ستارگان و مقدار نوری که از آنها به زمین می‌رسد، اخترشناسان توانستند فاصله این کهکشان را 3.14 میلیون سال نوری از زمین اندازه‌گیری کنند. این مقدار به شکل اسرارآمیزی نزدیک به نیم میلیون سال نوری بیشتر از تخمین‌های پیشین است.

اندازه‌گیری فواصل کیهانی کار آسانی نیست. برای مثال، اجرام دوردست و بسیار درخشانی شبیه به اجرام نزدیک کم‌نورتر دیده می‌شوند. برای اجتناب از بروز چنین مشکلاتی، اخترشناسان کیلومترشمارهای کیهانی ویژه‌ای را یافته‌اند که با استفاده از روش‌های مستقل از یکدیگر، فاصله اجرام نزدیک را با دقت بالایی تعیین می‌کند. آنها از این کیلومترشمارها استفاده می‌کنند تا بتوانند مقیاس‌های دقیقی برای فواصل کیهانی بسیار عظیم تدوین کنند.

کرزایستف استانک، اخترفیزیک‌دان دانشگاه ایالتی اوهایو و از اعضای این گروه تحقیقاتی می‌گوید: در هر مرحله‌ای با انبوهی از خطاها مواجه می‌شدیم؛ از این رو به روش یکتا و دقیقی در اندازه‌گیری فواصل احتیاج داشتیم تا روزی بتواند ما را در اندازه‌گیری دقیق انرژی تاریک و دیگر موضوع‌های مشابه کمک رساند.اما اندازه‌گیری جدید که به کمک بررسی یک دوتایی گرفتی انجام شده، نیاز به آن روش‌های اضافی را مرتفع ساخته است.

فاصله پیشین کهکشان مثلث بر پایه محاسباتی بدست آمده بود که به مقدار ثابت هابل وابستگی زیادی داشت. ثابت هابل، آهنگ انبساط و گذران عمر عالم است و مقدار آن بر پایه آخرین اطلاعات ارسالی ماهواره WMAP، 70 کیلومتر بر ثانیه بر مگاپارسک اندازه‌گیری شده است. اما فاصله جدید کهکشان مثلث مستلزم این است که مقدار ثابت هابل 15درصد بیشتر باشد.

اگر این موضوع صحت داشته باشد، آن‌گاه جهان 15درصد بزرگ‌تر و به همان مقدار پیرتر از چیزی است که پیش از این تصور می‌شد. آخرین مشاهدات ماهواره‌ای و بخصوص تحلیل تابش زمینه کیهانی حاکی از آن است که سیزده میلیارد و هفتصد میلیون سال از عمر جهان می‌گذرد؛ اما نتایج این اندازه‌گیری جدید تخمین می‌زند عمر واقعی جهان 15.8 میلیارد سال باشد.

اما این اندازه‌گیری می‌تواند نتیجه جالب‌تری نیز دربر داشته باشد. نوربرت پرزایبیلا، اخترشناس دانشگاه ارلانگن نورمبرگ در آلمان و دیگر عضو این گروه تحقیقاتی می‌گوید: این نتایج نشان می‌دهد اتفاق‌های بسیار جالبی بر سر ثابت هابل افتاده است. البته ثابت هابل با این رویدادها بیگانه نیست. کشف یک ابرنواختر دوردست در تصویر ژرف شمالی تلسکوپ فضایی هابل که در نهایت منجر به کشف انرژی تاریک شد، یکی از مشهورترین این اتفاق‌های عجیب و شگفت است که علت و ماهیت آن هنوز در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

البته یک مشکل بزرگ وجود دارد که این گروه تحقیقاتی تنها فاصله یک کهکشان نزدیک را اندازه‌گیری کرده‌اند و برای اثبات نظریه خود به شواهد و اندازه‌گیری‌های بیشتری نیاز دارند. اعضای این گروه در نظر دارند با استفاده از دیگر تلسکوپ‌های بزرگ زمین دامنه پژوهش‌های خود را بگسترانند. این دورترین فاصله‌ای است که بشر تا کنون توانسته به شکل مستقیم اندازه‌گیری کند و شاید بتوان گفت این اندازه‌گیری، نهایت کاری است که می‌توان با تلسکوپی به بزرگی تلسکوپ ده متری کک انجام داد.

منبع : هوپا

چرا پلوتو یک سیاره نیست؟

پلوتو در سال 1930 توسط کلاید تومبا¹ در رصدخانه ی لاول² واقع در آریزونا کشف شد. تا قبل از کشف پلوتو ستاره شناسان به احتمال وجود جرمی قابل توجه در ورای مدار نپتون گمان برده و آن را سیاره ایکس نام گذاردند.

تومبا در رصدخانه لاول، مسئولیت سخت و پر زحمت مقایسه عکس های تهیه شده از آسمان را بر عهده داشت. یکی از روش های شناسایی و کشف اجرامی مانند سیارات این گونه است که در فواصل زمانی معین و به فاصله ی چند، روز تصاویری از آسمان تهیه می شود. با کنار هم قرار دادن این تصاویر و مقایسه آن ها در صورت وجود جرمی مانند یک سیاره متوجه وجود آن خواهیم شد. به عبارت ساده تر، این گونه اجرام دارای حرکت هستند و جابجایی آن ها در زمینه ی ستارگان در طول چند شب به وسیله ی تهیه ی تصاویر از آسمان و مقایسه آن ها با هم قابل تشخیص است.

تومبا پس از یک سال رصد و تحلیل تصاویر گرفته شده از پهنه ی آسمان، سرانجام جرم مرموزی را که مدت ها به دنبال آن بود، یافت: سیاره ی ایکس.

پس از این کشف اجازه ی نامگذاری سیاره ی ایکس به تیم تحقیقاتی لاول داده شد. بالاخره اعضای گروه بر سر نام پلوتو به توافق رسیدند. نام پلوتو توسط دختری یازده ساله از آکسفورد انگلستان پیشنهاد شده بود. معنا و مفهوم نام سیاره ی پلوتو با نام سگ معروف کمپانی والت دیزنی که آن هم پلوتو است تفاوت دارد.

پلوتو در افسانه ها و اساطیر یونان، خدای دنیای مردگان و ارواح است.

تا قبل از کشف بزرگترین قمر پلوتو یعنی کارن در سال 1978، اطلاع دقیقی از جرم و اندازه ی پلوتو در دست نبود. در دقیق ترین اندازه گیری قطر پلوتو 2400 کیلومتر تخمین زده شده است. گرچه این اندازه برای جرمی با عنوان سیاره بسیار کوچک است اما با این حال تا آن زمان بزرگترین جرم شناخته شده ی فرا نپتونی بود.

در طول دهه های پیشین، کاوش های انجام شده توسط تلسکوپ های قدرتمند زمینی و فضایی درک و تصور ما از منظومه ی خورشیدی را به کلی دگرگون کرده است.

اکنون پلوتو بیش از اینکه سیاره ای در مداری معین باشد، به همراه قمر بزرگش کارن، نمونه های بزرگی از مجموعه ی اجرام کمربند کویی پر³ هستند. کمربند کویی پر منطقه ای در ورای مدار نپتون است و در حدود 55 واحد نجومی در فضا گسترده شده است.

بنابر تخمین ستاره شناسان در حدود 70000 جرم سرگردان در این منطقه وجود دارد که ساختار و ترکیباتی مشابه پلوتو دارند و اندازه ی اغلب آن ها بیش از 100 کیلومتر است.

و اما اکنون، بر اساس قوانین جدید، پلوتو یک سیاره نبوده و تنها یکی از هزاران جرم فرا نپتونی کمربند کویی پر است.

مسئله همین جاست! ستاره شناسان اجرام بزرگ زیادی را در کمر بند کویی پر کشف کرده اند. بطور نمونه یکی از این جرم ها، 2005 FY9 نام دارد که توسط گروه تحقیقاتی مایک براون از موسسه ی CALTECH شناسایی و کشف شده است. در کمربند کویی پر این گونه اجرام که ساختاری مشابه هم دارند فراوانند.

در سال 2005 تیم براون در ورای نپتون جرمی را کشف کردند که اندازه ای برابر یا احتمالاً بیشتر از پلوتو داشت و رسماً با نام 2003 UB313 ثبت شد و بعد ها اریس⁴ نام گرفت. بر اساس بررسی های ستاره شناسان، اریس حدود 25% پرجرم تر از پلوتو است.

با وجود اجرامی مانند اریس که بزرگتر و پرجرم تر از پلوتو بودند ادعای 9 سیاره ای بودن منظومه خورشیدی متزلزل گشته و در مورد سیاره بودن پلوتو شک و شبهه به وجود آمد. 
 

به راستی اریس چیست؟...یک سیاره یا جرمی سرگردان در کمربند کویی پر؟...پلوتو چطور؟

در بیست و ششمین نشست اتحادیه بین المللی نجوم⁵ در آگوست 2006 در پایتخت چک، در مورد سیاره بودن یا نبودن پلوتو تصمیم نهایی گرفته شد و نتیجه ی آن هم خروج پلوتو از لیست سیاره های منظومه ی خورشیدی بود.

در این نشست سه تعریف به رای گذاشته شد:

بر اساس یکی از تعاریف، شمار سیاره ها به عدد 12 ارتقا می یافت. در این حالت پلوتو همچنان یک سیاره باقی می ماند و اجرام دیگر مانند اریس و سرس(بزرگ ترین سیارک) هم در رده ی سیاره ها جای می گرفتند.

تعریف دوم، منظومه ی خورشیدی را 9 سیاره ای معرفی می کرد اما توجیه علمی محکم و مستدلی در مورد آن وجود نداشت.

تعریف سوم، 8 سیاره را معرفی می کرد و پلوتو را خارج از طبقه ی سیاره ها جای می داد.

در پایان رای گیری، حاضرین به تصمیمی جنجالی رای دادند: تنزل درجه پلوتو و جای دادن آن در رده ی جدیدی به نام سیارات کوتوله⁶.

بر اساس قوانین جدید اتحادیه بین المللی نجوم برای این که بتوان جرمی را یک سیاره دانست، می بایست سه شرط زیر در مورد آن برقرار باشد:

• در مداری به دور خورشید در گردش باشد. (تا اینجا ظاهراً پلوتو یک سیاره است)
• گرانش لازم برای حفظ شکل کروی خود را داشته باشد.(باز هم پلوتو یک سیاره است)
• اطراف مدار خود را از وجود اجرام پراکنده ی دیگر پاکسازی کند.(پلوتو در این مورد قانون شکنی کرده است!)

منظور از پاکسازی اطراف مدار چیست؟

سیاره ها پس ازشکل گیری، به حاکم گرانشی مدار خود تبدیل می شوند. در تقابل گرانشی میان سیاره ی تازه شکل گرفته و اجرام کوچک و بزرگ پراکنده در اطراف مدار، سیاره یا آن ها را جذب خود می سازد و یا همانند قلاب سنگ به فضای دور دست خارج مدار، می راند.

جرم پلوتو تنها 07/0 برابر جرم اجرام پراکنده در اطراف مدارش است در حالی که این رقم برای زمین 7/1 میلیون برابر است.

با این حساب اجرام زیادی در اطراف مدار پلوتو وجود دارند که به آن نیرو وارد می کنند و تا زمانی که پلوتو آن ها را جذب خود نسازد و به پرجرمی لازم نرسد همچنان یک کوتوله سیاره باقی خواهد ماند. این موضوع در مورد اریس هم صادق است.

گرچه پلوتو اکنون یک سیاره نیست اما در عوض یک کوتوله سیاره است و می تواند همچنان به عنوان یک موضوع تحقیقاتی جالب مطرح باشد. از سوی دیگر، ناسا اخیراً فضا پیمای افق های نو را برای ملاقات و کاوش پلوتو به فضا پرتاب کرده است.

افق های نو در سال 2015 به پلوتو خواهد رسید و اولین تصاویر را از سطح این سیاره ی کوتوله به زمین مخابره خواهد نمود و مشتاقان نجوم و فضا را از زیبایی های پلوتو شگفت زده خواهد کرد و خاطرات تلخ پلوتو فراموش خواهد شد.

منبع:آسمان  پارس

پرواز در بی‌وزنی

یکی از آموزش‌های اصلی فضانوردان پیش از پرتاب به فضا، فعالیت در محیط شبیه‌سازی‌شده گرانش ناچیز است. اما روش‌های عملی ایجاد شرایط بی‌وزنی و گرانش ناچیز بر روی زمین که حضور و فعالیت انسان هم در آن محیط امکان‌پذیر باشد، چندان زیاد نیست. آنچه که انسان به عنوان وزن حس می‌کند، واقعاً کشش گرانشی زمین نیست؛ بلکه در حقیقت، نیروی عکس‌العمل عمودی سطح زمین بر فرد است. از آنجا که حذف نیروی گرانش زمین عملاً امکان‌پذیر نیست، روش‌های ایجاد شرایط گرانش ناچیز بر روی زمین باید شرایطی مشابه سقوط آزاد فراهم آورند.

در این مطالعه، ویژگی شرایط بی‌وزنی، نحوه ایجاد آن و در نهایت، جزئیات پرواز گرانش صفر با هدف شناخت بهتر این نوع پروازها و چگونگی به کارگیری آنها در جهت بهره‌برداری علمی- تحقیقاتی و تجاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بی‌وزنی احساسی است که فرد در حین سقوط آزاد بدون داشتن وزن ظاهری تجربه می‌کند. عبارت گرانش صفر اغلب به عنوان یک واژه مترادف با بی‌وزنی به کار می‌رود. بی‌‌وزنی در مدار در نتیجه حذف گرانش یا حتی کاهش قابل توجه آن نیست. در حقیقت شتاب ناشی از گرانش در ارتفاع صد کیلومتری نیز تنها سه درصد کمتر از مقدار آن بر روی سطح زمین است؛ به معنای دیگر، شخص ساکن در آن ارتفاع با نرخی تقریباً مشابه فرد نزدیک به زمین، شتاب سقوط می‌گیرد. بی‌وزنی در اصطلاح عام به حالتی اتلاق می‌شود که شخصی یا جرمی آزادانه سقوط کند؛ این حالت ممکن است در مدار، فضای ماورای جوّ (نواحی دوردست یک سیاره، ستاره یا اجرام عظیم دیگر)، یک هواپیما با مانوری منطبق بر یک مسیر پروازی سهموی خاص و یا دیگر روش‌ها و چارچوب‌های نامتعارف روی دهد.

آنچه که انسان به عنوان وزن احساس می‌کند، واقعاً نیروی گرانشی که وی را به سمت مرکز زمین می‌کشد نیست؛ هرچند این عبارت، تعریف فنی وزن به شمار می‌رود. آنچه که ما به عنوان وزن حس می‌کنیم، در حقیقت نیروی عکس‌العمل عمودی زمین (یا هر سطح دیگری که روی آن قرار داریم) است که ما را به سمت بالا هل می‌دهد تا نیروی گرانش که باعث کشیده شدن به سمت پایین می‌شود را خنثی کند. این همان چیزی است که وزن ظاهری خوانده می‌شود. به عنوان مثال، قطعه فلزی که داخل یک ظرف قرار دارد، در صورت رها شدن ظرف به شکل سقوط آزاد بی‌وزنی را تجربه می‌کند. دلیل این پدیده آن است که هنگامی که قطعه و ظرف هر دو با سرعت یکسان به سمت پایین کشیده می‌شوند، هیچ نیرویی از جانب ته ظرف در مقابل نیروی گرانش به قطعه وارد نمی‌شود. در حالی که وقتی ظرف روی زمین ساکن است، نیروی گرانش پایین‌کشنده دقیقاً با نیروی وارده از ته ظرف، به همان اندازه و در جهت مخالف، خنثی می‌شود

اسطرلاب

 

اسطرلاب دستگاه کوچکی است که برای تعیین بعضی مشخصات زمان ومکان آسمان به کار میرود. به فارسی "جام جم" نامیده می شود ولی به تدریج کلمه یونانی اسطرلاب برای آن متداول شده است.اسطرلاب رایج و معمولی دستگاه و صفحه مدور فلزی است که از جنس برنز یا برنج و یا از آهن وفولاد و یا تخته به طرز بسیار دقیق و ظریف و مستحکمی ساخته شده و برای مطالعات ومحاسبات کارهای نجومی از قبیل پیدا کردن ارتفاع و زاویه آفتاب محل ستارگان و سیارات و منطقه البروج و به دست آوردن طول و عرض جغرافیایی محل در تمام مدت شبانه روز و فصول مختلف سال و همچنین برای بدست آوردن ارتفاع کوهها و پهنای رودخانه ها و سایر عوارض طبیعی زمین و تعیین ساعات طلوع و غروب یکایک ستارگان ثوابت و سیاراتی که نام آنها بر شبکه اسطرلاب نقش بسته و برای محاسبه ساعات طلوع و غروب آفتاب هر محل(علی الخصوص در دوره اسلام که تعیین ساعات نماز هم برآن اضافه شد) ساخته شده است. با توجه به این حقیقت که در هنگام استفاده از دستگاه مذکور هیچ احتیاجی جهت به کاربردن و دانستن فرمولهای ریاضی نیست.(مانند خط کش محاسبه ای که به وسیله مهندسین به کار برده میشود.)