کهکشان کلاه مکزیکی

کهکشان Sombrero در فاصله ۲۸ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد که با داشتن هسته نورانی توسط  تلسکوپهای کوچک نیز قابل رویت است . این کهکشان فعال شبیه یک کلاه لبه پهن مکزیکی است که  در فضا شناور است .

  

به همین دلیل کهکشان کلاه لبه پهن نامیده می شود ، نام فهرستی آن Messier104 (M104 )است .مسیرهای غلیظ و انبوه گرد و غبار، لبه کهکشان را درست کرده اند . این لبه در اطراف مرکز برآمده سفید درخشان حلقه زده است . این قله از برآمدگی مرکزی ستاره های پیرتر به وجود آمده است. این ستاره ها بسیار شبیه به ستاره هایی هستند که در وسط کهکشان راه شیری ما نیز وجود دارد .

منبع:آسمان تفتان

کشف ستارگان نوزاد در مرکز راه شیری

ستاره شناسان با کمک تلسکوپ فضایی اسپیتزر موفق شدند ستارگان تازه متولد شده ای را در مرکز کهکشان راه شیری شناسایی کنند.

 

دانشمندان موسسه علوم سیارات فراخورشیدی ناسا در برنامه تحقیقاتی خود توانستند در قلب کهکشان مارپیچ راه شیری مجموعه ای آشفته از ستارگان، گرد و غبار، گاز و یک سیاه چاله بسیار بزرگ را شکار کنند.

این محققان با استفاده از رصدهای تلسکوپ فضایی اسپیتزر نشان دادند که شرایط مرکز این کهکشان بسیار آشفته است و بادهای ستاره ای بسیار پر قدرت و شوکهای موجی قوی این منطقه را احاطه کرده اند.

 

ستاره شناسان دریافتند که ستاره ها می توانند در این مکان آشفته و پر هرج و مرج شکل گیرند و متولد شوند

این دانشمندان در این خصوص اظهار داشتند: "این ستاره ها شبیه به سوزنهایی در یک کومه کاه هستند. هیچ راهی برای رصد آنها با استفاده از نور مرئی وجود ندارد چرا که گرد و غبار زیاد این منطقه از راه شیری مانع عبور نور می شود. به همین منظور ما از دستگاههای فروسرخ تلسکوپ فضایی اسپیتزر استفاده کردیم."

هسته کهکشان راه شیری یک منطقه اسرارآمیز در فاصله حدود 600 سال نوری از زمین است. در این هسته در حدود 10 درصد از تمام گازهای موجود در کهکشان راه شیری جمع شده اند.

در تحقیقات اخیر، این دانشمندان موفق شدند بیش از 100 جسم ستاره ای بسیار جوان را شناسایی کنند که جوانترین آنها در حدود کمتر از یک میلیون سال سن دارد.  

منبع:پایگاه خبری ماهنامه نجوم

سحابی مرداب

یک ابر یا سحابی هیدروژنی که در فاصله 5700 سال نوری از ما در صورت فلکی قوس (اندکی بالای ستاره سر لوله قوری یا دلتای قوس)قرار دارد وهشتمین جرم فهرست مسیه است.M8  یا سحابی مرداب سحابی بزرگی در آسمان است که مساحتی در حدود 90*40 دقیقه قوسی رااشغال کرده است.این خوشه همچنین دومین سحابی درخشان قابل مشاهده از نیمکره شمالی است ودر مقایسه با سحابی جبار که پرنورترین سحابی آسمان است چهار برابر دورتر است.

اگر با تلسکوپی 4 اینچی روی این ابر تمرکز کنید متوجه مسیر باریک ومارپیچی از غبار می شوید که سحابی را به دو قسمت تقسیم کرده است.شاید به همین علت به آن لقب سحابی مرداب داده اند.قسمت شرقی این ابر خوشه ستاره ای باز NGC6530  از قدر مجموع 5 را در دل خود جای داده است.جالب توجه است بدانید که این خوشه باز را جان فلامستید چندین سال زودتر از خود سحابی در سال 1680 میلادی کشف کرد.سپس لی جنتیل در سال 1747 میلادی پی به وجود این سحابی در اطراف خوشه برد.در قسمت غربی سحابی ستاره قدر ششم 9-قوس در میان دریایی از غبار ومه شناور است.این ستاره شگفت آور از رده طیفی O5  است وبا تابش انرژی بسیار از خود سبب تحریک بیشتر سحابی برای تابیدن می شود.تمام مواردی که بیان شد سحابی M8 را به یکی از برجسته ترین اجرام آسمان تابستان تبدیل می کند.

منبع:هفت آسمان

شکل گیری ستارگان پرجرم در کهکشانهای کوتوله

اخترشناسان دریافتند که فعالیت ستاره زایی کهکشانها در ابتدا بسیار ناچیز بوده، تا اینکه عاملی نظیر یک برخورد کهکشانی، فعالیت ستاره زایی آنها را تشدید کرده است".

 

درخش‌های ناشی از تولد ستارگان پر جرم در یک کهکشان، با جشن آتش بازی چهارم جولای مقایسه می‌شود که به سرعت و با شدت اتفاق می افتد، در یک لحظه منطقه ای را روشن کرده و سپس خیلی سریع کم سو می شود. 

اما اخترشناسان معتقدند که درخش‌های زودگذر ستاره‌ای تنها قسمتی از ماجرا است. تحلیل آرشیو تصاویر کهکشان‌های کم جرم یا کوتوله که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است، پیشنهاد می‌کند که “starburst" ها (نواحی پرتنشی که ستاره‌های پر جرم در آن شکل می‌گیرند) در تمام پهنه‌ی کهکشان جا‌به‌جا شده و حرکت می‌کنند و این فرایند ١٠٠ برابر بیشتر از چیزی که اخترشناسان گمان می‌کردند، به طول می‌انجامد. طی شدن مدت زمان بیشتر شاید بر نحوۀ تغییر کهکشان‌های کوتوله با گذشت زمان اثر بگذارد و منجر به درک صحیح‌تر ما از تحول کهکشانی شود.

کریستین مک کویین » (McQu¡nn Kr¡sten)مدیر طرح از دانشگاه مینه سوتا، می گوید»: "تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که فعالیت ستاره‌زایی در کهکشان‌های کوتوله در مقیاس کیهانی در حال وقوع است". همچون جرقه‌هایی که از فشفشه‌ی در حال سوختن بیرون می‌جهد، توده‌های انبوه و پر انرژی ستاره‌زا نیز در سراسر کهکشان پراکنده می‌شوند.

 به گفته‌ی مک کویین: "مدت زمان شکل گیری یک ستاره پرجرم در یک کهکشان کوتوله، می‌تواند بین ۲۰۰ تا ٤۰۰ میلیون سال به طول انجامد. "این بازه‌های زمانی طولانی مدت، خیلی بیشتر از ٥ تا ١۰ میلیون سالی است که از سوی اخترشناسان پیشینی که بر روی شکل‌گیری ستاره‌ها در کهکشان‌های کوتوله مطالعه داشته‌اند، بر آورد شده است. مک کویین می‌گوید: "آنها فقط به خوشه‌های منفرد نگاه می‌کردند و نه به کل کهکشان، بنابراین گمان کردند که شکل‌گیری ستاره‌های پرجرم در کهکشان‌ها در مدت زمان کوتاهی اتفاق افتاده است".

از دید بسیاری از اخترشناسان، کهکشان‌های کوتوله به عنوان اجزا تشکیل دهنده کهکشان‌های بزرگی که امروزه دیده می‌شوند، به حساب می‌آیند. بنابراین برای شناخت تکامل کهکشان‌ها، دانستن مدت زمان لازم برای شکل‌گیری ستارگان بسیار مهم است.

 مک کویین می‌گوید: "اخترشناسان تمایل بسیاری دارند تا بتوانند به مراحل تحول کهکشانی دست پیدا کنند". "جستجو در کهکشان‌های کوچک از این لحاظ مهم است که بنابر یک ﺗﺌوری رایج، کهکشان‌های بزرگ بر اثر ادغام با کهکشان‌های کوچکتر و کوتوله ایجاد شده‌اند. بنابراین فهم و درک کافی از این اجزا کوچک قسمت مهمی از این سناریو را کامل می کند".

تیم مک کویین داده‌های آرشیوی دوربین پیشرفته هابل را در مورد سه کهکشانNGC 4163, NGC 4068, IC 4662  بررسی کردند.

 

 

فاصله‌ی آنها از خورشید بین ٨ تا ١٤ میلیون سال نوری است. این سه جرم قسمتی از تحقیقات بر روی ١٨ کهکشان کوتوله در رابطه با شکل‌گیری ستارگان پرجرم است. قدرت تفکیک عالی تلسکوپ فضایی هابل این امکان را به تیم مک کویین داد تا آنها بتوانند ستاره‌های منفرد را در کهکشان‌ها انتخاب و شدت نور و رنگ (دو مولفه‌ی مهم که اخترشناسان از آنها برای تخمین سن ستارگان استفاده می‌کنند) ستارگان را اندازه‌گیری کنند. با تخمین زدن سن ستاره‌ها، اخترشناسان می‌توانند پیشینه‌ی شکل‌گیری ستاره‌های پر‌جرم را در هر کهکشان بازسازی کنند.

 

منبع : پایگاه خبری ماهنامه نجوم

سحابی دمبل

در بسیاری از شب های رصدی بطور اتفاقی یک تکه نور عجیب و کم فروغ مثل لکه ابری کوچکی در میدان دید چشمی تلسکوپ 5 اینچ شخصی من قرار می گرفت، اما هیچ تصوری از این که این روح آسمانی چیست، نداشتم. ولی خیلی زود فهمیدم که به سحابی دمبل در صورت فلکی روباهک برخورده بودم، درست مثل اخترشناس معروف فرانسوی، شارل مسیه در 222 سال پیش.

البته من دو چیز بیشتر از مسیه داشتم: کتاب های نجوم آماتوری همراه با تصاویر سحابی دمبل و کتاب هایی که حاصل یک قرن تحقیقات اختر فیزیکی بودند. آموختم که دمبل یک «سحابی سیاره نما» است، «جوِِِّ» پراکنده شده یک ستاره که زمانی مثل خورشید می درخشید و هم اکنون در حال مرگ است. اما سحابی های سیاره نما چه ربطی به سیاره ها دارند؟ معمولاً ویلیام هرشل را عامل نامگذاری آنها می دانند. از دید او این سحابی های گرد با ته رنگ آبی و سبز، شبیه سیاره اورانوس بودند که پیش از این در سال 1781 کشف کرده بود. شباهت در همین جا پایان می یابد. ما هم اکنون می دانیم که یک سحابی سیاره نما تمام منظومه شمسی را پُر می کند، پس هیچ شباهتی با اورانوس ندارد و به دلیل کاملاً متفاوت با سیاره ها یا ستاره هایی که آسمان را فرش کرده اند، می درخشند. اما سیاره ها با سحابی های سیاره نما ارتباط دارند که بعد توضیح می دهم. می خواهید درباره سیاره نماها بیشتر بدانید؟ خودتان می توانید بعضی از شواهد را ببینید.

 شکار دَمبل

ولی برای این کار باید ابتدا این جرم را با تلسکوپ یا دوربین دو چشمی مناسبی پیدا کنید. خوشبختانه در شب های تابستان، وقتی دمبل از افق شرقی ارتفاع زیادی گرفته است، این کار ساده ای است . درخشان ترین و یکی از بزرگ ترین سحابی های سیاره نمای آسمان، سحابی دمبل که 27 اُمین عضو فهرست اجرام غیر ستاره ای مسیه (27(M است، با یک دوربین کوچک 30´8 هم دیده می شود. قدر مجموع سحابی دمبل 3/7 است. یعنی اگر این سحابی به وسعت 4´8 دقیقه قوس به صورت سرچشمه منطقه ای نور دیده می شد، قدر آن برابر ستاره ای از 3/7 بود. به این ترتیب چنان درخشان است که گاهی تیزبین ترین رصدگران جهان در شرایط ایده آل رصد به سراغ شکار آن با چشم غیر مسلح رفته اند. با دوربین های دو چشمی به خوبی می توان این سحابی را به صورت ابر بسیار کوچکی در زمینه پُرستاره راه شیری دید. این سحابی جزییات بی نظیرش را برای هر تلسکوپ بزرگ یا کوچکی که خوب ساخته شده باشد، آشکار می کند.

باید بدانید که صورت فلکی روباهک به آسانی پیدا نمی شود، چون هیچ ستاره درخشان چشمگیری ندارد و در منطقه ای از راه شیری قرار گرفته که مملو از ستاره های ریز کم فروغ است. اما این ها باعث نمی شوند که نتوانیم دمبل را به سرعت پیدا کنیم. من معمولاً با مثلث تابستانی آغاز می کنم. شمالی ترین گوشه آن ستاره درخشان دنب است که دُم قو «دجاجه» را نشان می دهد. بعد ستاره منقار دجاجه (b_دجاجه) را می یابیم . صورت فلکی کوچک اما بارز تیر(سهم) در میانه راه بین b _دجاجه و نسر طایر (ستاره گوشه جنوبی مثلث تابستانی) قرار گرفته است. وقتی سهم را پیدا کردم، امتداد دو ستاره میانی صورت فلکی را در دوربین جوینده ام ادامه می دهم. از اینجا راه کوتاه و سریعی به سمت دمبل است که درست نزدیک یک مجموعه کوچک ستاره ها، به شکل حرفM، قرار دارد.بیشتر تلسکوپ ها با بزرگنمایی کم، این ستاره و دمبل را کنار هم نشان می دهند. حتماً وقتی دمبل را در مرکز میدان دید قرار دادید، با بزرگنمایی های مختلف آن را ببینید.

 

سحابی بومرنگ

به نظر شما سردترین جای دنیا کجاست ؟ قطب جنوب ، شمال یا در بالای قله ی اورست ؟!

سردترین جای دنیا را نباید در زمین جستجو کرد و هنگامی هم که از زمین نا امید می شویم ، ناگزیر باید به آسمان روی بیاوریم !

سردترین جای شناخته ‌شده ی جهان درون سحابی بومرنگ ( Boomerang nebuka ) است .

این سحابی در صورت فلکی قنطورس ، در فاصله 5000 سال نوری از کره ی زمین قرار دارد . این سحابی از نوع سحابی‌های سیاره‌نما ( planetary nebulae ) است .

این سحابی با دمای ۲۷۲- درجه ی سانتی گراد ، تنها یک درجه گرمتر از صفر مطلق ( پایین حد برای همه درجه حرارت‌ها که در آن جنبش مولکولی وجود ندارد ! ) است .

حتی درخشش ۲۷۰- درجه ای پس زمینه‌ای کیهان ، ناشی از مهبانگ ، گرم تر از این سحابی است . این تنها شیئ یافت‌شده تا به حال است که درجه حرارتی پایین‌تر از پرتوتابی پس‌زمینه‌ای کیهان دارد .

به نظر می‌رسد که شکل کلی پاپیون‌ مانند بومرنگ بوسیله وزشی بسیار شدید ، با سرعتی حدود 310000 متر در ساعت به وجود آمده باشد که گاز به شدت سرد را از ستاره ی مرکزی در حال مرگ به خارج می‌راند.

به گفته ی ستاره ‌شناسان این ستاره 1500 سال است که به اندازه ی یک هزارم جرم خورشید در هر سال ماده از دست می‌دهد . این مقدار 10 تا 100 بار بیشتر از از سایر اجرام مشابه است .

گسترش سریع سحابی باعث شده است که این سحابی به یکی از سردترین مکان‌های شناخته‌شده جهان بدل شود . گازی که با سرعت به بیرون جریان دارد ، یک حباب نزدیک به خلا ایجاد می‌کند که سرمایی فوق‌‌العاده دارد .

تصور می شود که طول هر یک از بخش های این سحابی به یک سال نوری برسد ، یعنی مجموع طول این سحابی عظیم دو سال نوری است که برابر نیم فاصله ی بین خورشید و نزدیک ترین همسایه ی آن ( آلفای قنطورس ) است

سحابی‌های سیاره نما در اطراف یک ستاره ی درخشان مرکزی تشکیل می‌شوند ، هنگامی که این ستاره در مراحل انتهایی زندگیش از خود گاز بیرون می‌دهد .

منبع"ایرانیکا

 

 

خوشه باز ستار ه ای در تکشاخ

 

 

 

چهل و هفتمین جرم از فهرست مسیه خوشه ستاره ای باز در صورت فلکی تکشاخ است که حدودا در قسمت پایین صورت فلکی دوپیکر قرار دارد ام 47 متشکل از ستاره های پرنور که با دوربین دوچشمی بهتر از تلسکوپ دیده می شود و با چشم غیر مسلح به صورت توده ای کم فروغ قابل مشاهده است

سحابی جبار

 

کهکشان آندرومدا

سحابی چشم گربه