کهکشان آندرومدا

عکس از اشین دانیلی ذاکاریان

سایت نماهای رویایی

چه تعداد کهکشان تاکنون کشف شده؟

اخترشناسان فکر می کنند که صد ها میلیارد کهکشان در کائنات وجود دارد، اما شمار دقیق آن تا کنون مشخص نشده است . آیا لازم است اخترشناسان بدانند که چه تعداد کهکشان راما میشناسیم؟

 

 

میدان دید بینهایت عمیق هابل

 

آقای اید چرچویل دانشمند اخترشناس در دانشگاه ویسکانسین – مادیسون می گوید "ما تعداد دقیق کهکشان ها را نمی دانیم، اما میدانیم که بسیار زیاد اند". در یک تصویر گرفته شده توسط تلسکوپ فضایی هابل حدود 10 هزار کهکشان دیده می شود.

در کهکشان خود ما (کهکشان راه شیری) حدود 100 تا 300 میلیارد ستاره وجود دارد. از جمله فقط 8479 ستاره آن از زمین قابل دیدن می باشند. در یک شرایط خوب و از یک نقطه خاص تقریبأ 2500 ستاره با چشم غیر مسلح در شب دیده می شود. اما با بهتر شدن تلسکوپ های ما، شمار کهکشان ها هم بیشتر می شود و می توانیم بهتر به گذشته های دور تر بنگریم.

 

آقای چرچویل می گوید " بخاطر شمردن همه آنها، باید بتوانید خیلی دور به گذشته؛ یعنی عمیقتر به فضا بنگرید تا ببینید که کهکشان ها چه زمانی تشکیل شده اند. ما تا کنون به آن حد نرسیده ایم. تعداد کهکشان ها به خوبی مشخص نشده، اما زمانی به این هدف خواهیم رسید."

 

تخمین شمار موجود کهکشان ها در کائنات با شمردن اینکه چه تعداد کهکشان را می توانیم در یک منطقه کوچک از آسمان بنگیریم، بدست آمده است. سپس این تعداد را استفاده می کنیم تا حدس بزنیم که چه تعداد کهکشان در کل آسمان وجود دارد.

 

در حال حاضر، صد ها میلیارد کهکشان توسط میدان بی نهایت عمیق تلسکوپ فضایی هابل در مدت یکسال شمرده شده است. هابل با نشانه گرفتن به یک قسمت کوچک آسمان برای چند ماه؛ یعنی یک نقطه کوچک کمتر از یک دهم یک میلیونم آسمان را جستجو می کند، هابل تصویری را از فاصله 13 میلیارد سال نوری دور برای ما تهیه نمود.

 

 

میدان عمیق هابل

 

چرچویل می گوید "شما به آسمان مینگرید و با خود می گویید که چه تعداد کهکشان را می توانم ببینم؟ بعد معلوم می شود که چقدر شمار آن زیاد است". شما تعدادی از کهکشان در یک قسمت کوچک آسمان (به اندازه یک سانتی متر مربع) را بردارید و همه آسمان را با این قسمت کوچک ضرب کنید. در نتیجه می بینید که چقدر شمار کهکشان ها در آسمان زیاد است.

منبع:آسمان پارس

M87 برای ستاره شناسان خودنمایی می کند

وقتی کهکشان M87 فورانی از پرتوی گاما و رادیویی را گسیل کرد که 390 ستاره شناس و دانشمند در حال تماشای آن بودند.آن ها این واقعه را در قالب گزارشی در شماره ی این هفته ی Science Express آورده اند.

مشاهدات اولیه حاکی از آن است که پرتوی گامای مشاهده شده ناشی از رد شدن ذرات از حوالی یک سیاهچاله ی عظیم در این کهکشان و شتاب گرفتن آن ها تا انرژی های بسیار زیاد می باشد.پرتوی گاما انرژی در حد 1 تریلیون بار بیشتر از نور مرئی دارد.

Matthias Beilicke و Henric Krawczynski هردو فیزیکدانانی از دانشگاه واشنگتن هستند و واقعه را با استفاده از آرایه ی تلسکوپ های VERITAS بررسی کردند.مشاهدات آن ها با استفاده از آرایه ای از سه تلسکوپ 12 تا 17 متری انجام شد و آن ها توانستند پرتو های گامای بسیار پر انرژی را ردیابی کنند.همچنین با استفاده از آرایه ی VLBA توانستند پرتوهای رادیویی در حجم بسیار زیاد را با دقت زیاد ردیابی کنند.

 

 

 

منبع پرتوی گامای گسیل شده جایی در 50 میلیون سال نوری زمین در خوشه ی کهکشانی سنبله و به طور دقیق تر سیاهچاله ای در مرکز کهکشان مشهور M87 تشخیص داده شد.این سیاهچاله دارای جرمی بیش از 6 میلیارد برابر خورشید است. اندازه ی یک سیاهچاله با شعاع شوارتزشیلد آن مشخص می گردد.هرچیزی اعم از ماده و یا انرژی در صورت ورود به این مرز دیگر خروجی ندارند.شعاع سیاهچاله ی M87 تقریبا می تواند به اندازه ی منظومه ی شمسی ما باشد.در مواردی در بعضی از این سیاهچاله های ابر پرجرم  پدیده هایی به وجود می آیند به نام جت های سیاهچاله ای،از طریق این جت ها مواد بلعیده شده به صورت پرتو های بسیار شدیدی به طور عمودی از مرکز سیاهچاله بیرون می زنند.این جت ها از زندان شوارتزشیلد سیاهچاله بیرون می زنند و یکی از عظیم ترین ساختارهای کیهانی را بوجود می آورند و طولشان می تواند به هزاران سال نوری برسد.

گسیل های پرتوی گامای شدید M87 نخستین بار در سال 1998 کشف شدند.تا کنون نیز M87 یکی از 25 منابع کشف شده برای گسیل پرتوی گاما در خارج از کهکشان ما می باشد.مطالعات دقیق تر آشکار می سازد که پرتوهای گامای گسیل شده در اوایل جت شکل می گیرند چیزی در حدود فقط 100 شعاع شوارتزشیلد و در آن جا این جت در قیاس با بقیه ی آن بسیار باریک است.

رقص ‌آسمانی‌ کهکشان‌های‌ دو قلو

جام جم آنلاین: تصویر تهیه شده از کهکشان NGC 5427 و دوقلوی جنوبی اش NGC 5426 توسط تلسکوپ جنوبی جمینی در شیلی، جلوه‌ای دیدنی از زیبایی‌های نجوم را به نمایش گذاشته است.

به گزارش ایسنا، این تصویر شگفت انگیز که شاید طرحی نجومی حاصل ترفندهای فتوشاپ به نظر برسد، تصویری واقعی از کهکشان‌های دوقلویی است که گویی با یکدیگر در آسمان می رقصند.

این دو کهکشان مارپیچی نسبتا یکسان در سنبله قرار دارند و فاصله آنها از کهکشان راه شیری ، 90 میلیون سال نوری است.

NGC 5427 (پایین سمت چپ) و همدم جنوبی اش NGC 5426 در گیر و دار واکنش های آرام اما آشفته هستند.

بر اساس یک نظریه، این کهکشان های دوقلو که دارای جرم و ساختار یکسان می باشند و با عنوان Arp271 شناخته شده اند، به صورت غیر آشفته ظاهر شده اند.

اما مطالعات اخیر نشان داده است که کشش متقابل گرانش از ابتدا برای تکمیل و یا جلوگیری از تکامل ویژگی های قابل رویت شروع شده است.

این پل میان کهکشانی مانند یک منبع تغذیه عمل می کند و به کهکشان های دوقلو اجازه می دهد تا گاز و غبار را در فاصله 60000 سال نوری با یکدیگر تقسیم کنند. شاید گاز های برخوردی موجب جلوه دادن انفجارات ستاره‌یی در هر کهکشان باشند.

نواحی تشکیل ستاره و یا HII به صورت گره های زرد رنگ بسیار داغی ظاهر می شوند که الگوهای مارپیچی در هر کهکشان را رسم می کنند.

نواحی HII در بسیاری از سیستم های مارپیچی مشهود می باشند اما در انواع غول پیکرشان مانند NGC 5426 کنجکاوانه گره خورده اند و در بخشی از کهکشان که به NGC 5427 نزدیک است ، فراوان تر می باشد.

انفجارات ستاره‌یی حتی می توانند در فاصله پل ارتباطی کهکشان دیده شوند. تاثیرات گرانشی بین کهکشان ها، زمانی نادر و غیر عادی بودند اما اکنون، ‌کاملا مشهود می باشند(به ویژه در جمعیت چگال خوشه های کهکشانی) و تصور می شود که نقش مهمی را در تکامل کهکشان‌ها ایفا می کنند.

ممکن است اکثر کهکشان‌ها حداقل یک تاثیر متقابل گرانشی از زمان انفجار بزرگ در 13 میلیارد سال پیش تاکنون داشته اند.

کهکشان راه شیری ما به عنوان یک کهکشان مارپیچی در واقع در حال رقصیدن با هردو کهکشان کوتوله ابرهای ماژلانی است و در آینده با کهکشان آندرومدا که در فاصله 6/2 میلیون سال نوری است همراه خواهد شد. سرانجام، عاقبت این گونه برخوردها، شکل گیری یک کهکشان بیضوی بزرگ است.

کهکشان کلاه مکزیکی

کهکشان Sombrero در فاصله ۲۸ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد که با داشتن هسته نورانی توسط  تلسکوپهای کوچک نیز قابل رویت است . این کهکشان فعال شبیه یک کلاه لبه پهن مکزیکی است که  در فضا شناور است .

  

به همین دلیل کهکشان کلاه لبه پهن نامیده می شود ، نام فهرستی آن Messier104 (M104 )است .مسیرهای غلیظ و انبوه گرد و غبار، لبه کهکشان را درست کرده اند . این لبه در اطراف مرکز برآمده سفید درخشان حلقه زده است . این قله از برآمدگی مرکزی ستاره های پیرتر به وجود آمده است. این ستاره ها بسیار شبیه به ستاره هایی هستند که در وسط کهکشان راه شیری ما نیز وجود دارد .

منبع:آسمان تفتان

شکل گیری ستارگان پرجرم در کهکشانهای کوتوله

اخترشناسان دریافتند که فعالیت ستاره زایی کهکشانها در ابتدا بسیار ناچیز بوده، تا اینکه عاملی نظیر یک برخورد کهکشانی، فعالیت ستاره زایی آنها را تشدید کرده است".

 

درخش‌های ناشی از تولد ستارگان پر جرم در یک کهکشان، با جشن آتش بازی چهارم جولای مقایسه می‌شود که به سرعت و با شدت اتفاق می افتد، در یک لحظه منطقه ای را روشن کرده و سپس خیلی سریع کم سو می شود. 

اما اخترشناسان معتقدند که درخش‌های زودگذر ستاره‌ای تنها قسمتی از ماجرا است. تحلیل آرشیو تصاویر کهکشان‌های کم جرم یا کوتوله که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است، پیشنهاد می‌کند که “starburst" ها (نواحی پرتنشی که ستاره‌های پر جرم در آن شکل می‌گیرند) در تمام پهنه‌ی کهکشان جا‌به‌جا شده و حرکت می‌کنند و این فرایند ١٠٠ برابر بیشتر از چیزی که اخترشناسان گمان می‌کردند، به طول می‌انجامد. طی شدن مدت زمان بیشتر شاید بر نحوۀ تغییر کهکشان‌های کوتوله با گذشت زمان اثر بگذارد و منجر به درک صحیح‌تر ما از تحول کهکشانی شود.

کریستین مک کویین » (McQu¡nn Kr¡sten)مدیر طرح از دانشگاه مینه سوتا، می گوید»: "تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که فعالیت ستاره‌زایی در کهکشان‌های کوتوله در مقیاس کیهانی در حال وقوع است". همچون جرقه‌هایی که از فشفشه‌ی در حال سوختن بیرون می‌جهد، توده‌های انبوه و پر انرژی ستاره‌زا نیز در سراسر کهکشان پراکنده می‌شوند.

 به گفته‌ی مک کویین: "مدت زمان شکل گیری یک ستاره پرجرم در یک کهکشان کوتوله، می‌تواند بین ۲۰۰ تا ٤۰۰ میلیون سال به طول انجامد. "این بازه‌های زمانی طولانی مدت، خیلی بیشتر از ٥ تا ١۰ میلیون سالی است که از سوی اخترشناسان پیشینی که بر روی شکل‌گیری ستاره‌ها در کهکشان‌های کوتوله مطالعه داشته‌اند، بر آورد شده است. مک کویین می‌گوید: "آنها فقط به خوشه‌های منفرد نگاه می‌کردند و نه به کل کهکشان، بنابراین گمان کردند که شکل‌گیری ستاره‌های پرجرم در کهکشان‌ها در مدت زمان کوتاهی اتفاق افتاده است".

از دید بسیاری از اخترشناسان، کهکشان‌های کوتوله به عنوان اجزا تشکیل دهنده کهکشان‌های بزرگی که امروزه دیده می‌شوند، به حساب می‌آیند. بنابراین برای شناخت تکامل کهکشان‌ها، دانستن مدت زمان لازم برای شکل‌گیری ستارگان بسیار مهم است.

 مک کویین می‌گوید: "اخترشناسان تمایل بسیاری دارند تا بتوانند به مراحل تحول کهکشانی دست پیدا کنند". "جستجو در کهکشان‌های کوچک از این لحاظ مهم است که بنابر یک ﺗﺌوری رایج، کهکشان‌های بزرگ بر اثر ادغام با کهکشان‌های کوچکتر و کوتوله ایجاد شده‌اند. بنابراین فهم و درک کافی از این اجزا کوچک قسمت مهمی از این سناریو را کامل می کند".

تیم مک کویین داده‌های آرشیوی دوربین پیشرفته هابل را در مورد سه کهکشانNGC 4163, NGC 4068, IC 4662  بررسی کردند.

 

 

فاصله‌ی آنها از خورشید بین ٨ تا ١٤ میلیون سال نوری است. این سه جرم قسمتی از تحقیقات بر روی ١٨ کهکشان کوتوله در رابطه با شکل‌گیری ستارگان پرجرم است. قدرت تفکیک عالی تلسکوپ فضایی هابل این امکان را به تیم مک کویین داد تا آنها بتوانند ستاره‌های منفرد را در کهکشان‌ها انتخاب و شدت نور و رنگ (دو مولفه‌ی مهم که اخترشناسان از آنها برای تخمین سن ستارگان استفاده می‌کنند) ستارگان را اندازه‌گیری کنند. با تخمین زدن سن ستاره‌ها، اخترشناسان می‌توانند پیشینه‌ی شکل‌گیری ستاره‌های پر‌جرم را در هر کهکشان بازسازی کنند.

 

منبع : پایگاه خبری ماهنامه نجوم

کهکشان آندرومدا

راه شیری