جفت کهکشان آرپ 81

از سیاره زمین، ما جفت کهکشانی را می بینیم  که با نام آرپ 81 شناخته شده است، که تقریبا 100 میلیون سال بعد از برخورد نزدیکشان را ما الان می بینیم. این منطقه تشکیل ستاره ایی که توسط تعامل گرانشی دو طرفه در حین برخورد بهم ریخته شده با جزییات در این تصویر ترکیبی رنگی دیده می شود و رگه های از و گردوغبار هم در آن دیده می شود و حدود 200هزار سال نوری یا حتی بیشتر گستردگی دارد. NGC6622 و NGC6621، کهکشان هایی تقریبا هم اندازه هستند که با کهکشان بزرگ دیری در آینده دور ادغام می شوند.این کهکشان ها در صورت فلکی اژدها و در فاصله 280 میلیون سال نوری ازما قرار دارند. 

آسمان شب

پنجگانه استفان به علاوه یک

پنجگانه‌ی استفان نخستین گروه کهکشان به هم پیوسته است. در این تصویر قابل توجه که با داده‌هایی از بایگانی هابل و تلسکوپ سابورو در قله‌ی مونا کیا به دست آمده، می توانید به وضوح آن را ببینید. کهکشان‌های پنجگانه در مرکز تصویر مجتمع شده‌اند، اما در واقع فقط چهار تا از این پنج کهکشان  در این رقص کیهانی به هم قفل شده‌اند.

برخورد کهکشانی دو شاخک

این دو کهکشان در صورت فلکی کلاغ قرار دارند و در این عکس آخرین وضعیت آن را مشاهده می کنید. وقتی دو کهکشان با هم برخورد می کنند، ستاره هایی که تشکیل دهنده آنها هستند، معمولا با هم برخورد نمی کنند. علت آن این است اکثر فضای درون کهکشان ها خالی است، و ستاره ها تنها مقدار کمی از اسن فضا را اشغال کرده اند. برخورد دو کهکشان می تواند پروسه ایی آهسته و چند میلیون ساله باشد و در طی آن گردو غبار و گاز دو کهکشان با هم در برخوردند. در این برخورد، ستون های غباری از ابرهای مولکولی در طی برخورد کهکشانی متراکم شده، و باعث تولد سریع میلیون ها ستاره می گردد که برخی از آنها به صورت گرانشی به هم متصل شده و خوشه های ستاره ایی را خلق می کنند.

کشف یک ابرنواختر در نزدیکی کهکشان M82

جدیدا ستاره‌ای به یک ابرنواختر تبدیل شده که فاصله چندانی هم از زمین ندارد. این مهمان جدید که در کهکشان مسیه 82 (M82 یا کهکشان سیگار) قرار گرفته، تنها 11 -12 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد. این ابرنواختر اولین بار توسط دانشجویان کالج لندن و در شب 21 ژانویه مشاهده شد. M82 نزدیک‌ترین ابر نواختر به سیاره زمین است و از این روی این روزها به بهترین زمان برای مشاهده آن است.

نگران نباشید! این ستاره آنقدر از ما دور است که نباید نگران بمباران شدن با اشعه‌های کیهانی آن باشیم. اما اگر این ابرنواختر اینجا در کهکشان ما قرار گرفته بود، داستان صورت دیگری به خود می‌گرفت.

ابرنواختر مذبور که هم اکنون در زاویه 80 تا 90 درجه و با سرعتی بسیار کند حرکت می‌کند، موقتا به صورت PSN J09554214+6940260 معرفی شده و در کهکشان سیگار جای دارد که 11 میلیون سال نوری از ما فاصله داشته و در صورت فلکی دب اکبر قرار گرفته است.

 

کشف دورترین کهکشان جهان

 تیمی از ستاره‌شناسان با همکاری یک دانشمند ایرانی موفق به کشف دورترین کهکشان جهان در فاصله 30 میلیارد سال نوری با زمین شدند.

به گزارش سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، نور کهکشان z8_GND_5296 متعلق به 13.1 میلیارد سال پیش، به تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه کک در هاوایی رسیده که هر دو آن را در نور مادون قرمز شناسایی کرده بودند.

جالب اینجاست که از میان 43 کهکشان دور کاندید، این کهکشان تنها نمونه‌ای است که از شواهد شیمیایی کلیدی مورد نیاز برای تائید مسافت آن برخوردار است.

«پروفسور بهرام مبشر» دانشمند ایرانی از دانشگاه کالیفرنیا در ریورساید و همکارانش بر این باورند که در برخی نقاط، تابش فرابنفش پرانرژی از ستارگان منفجر شده باعث تجزیه هیدروژن میان‌کهکشانی به الکترون و پروتون شده است. هیدروژن پس از یونیزه شدن به رسانای برق تبدیل شده و دیگر نور را پخش نمی‌کند. این امر احتمالا در زمان وجود z8_GND_5296 رخ داده است.

شباهت کهکشان مارپیچی مسیه با کهکشان راه شیری

تلسکوپ فضایی هابل تصویر جدیدی از کهکشان مارپیچی مسیه (Messier61)‌ تهیه کرده است که جزئیات بسیار دقیقی از این کهکشان ارائه می‌کند.

به گزارش سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، کهکشان مارپیچی مسیه معروف به NGC4303 در فاصله 55 میلیون سال نوری از زمین واقع شده و بخشی از خوشه کهکشانی سنبله (Virgo)‌ محسوب می شود.

تلسکوپ فضایی هابل به تازگی تصویر جدیدی از کهکشان مارپیچی Messier61 تهیه کرده است که امکان بررسی دقیق ساختار این کهکشان از جمله جزئیات خیره کننده بازوهای ماریچی را فراهم می کند.

این تصویر نشان می دهد، اندازه کهکشان مسیه تقریبا هم اندازه کهکشان راه شیری بوده و قطر آن حدود 100 هزار سال نوری است.

مسیه به دلیل وجود شش ابر نواختر در این کهشکان مورد توجه محققان و اخترشناسان قرار دارد؛ دو کهشکان Messier83 و NGC 6946 نیز به ترتیب دارای شش و 9 ابرنواختر هستند.

کهکشان مارپیچی بزرگ NGC 7424

بازوهای بزرگ پیچ درپیچ را در این نمای مسحورکننده از روبه روی NGC 7424 می­بینیم، یک کهکشان مارپیچی با یک نوار مرکزی برجسته.

یک کهکشان مارپیچی و دوستانش

Image Credit: Hubble Legacy Archive, ESA, NASA; Processing - Martin Pugh

NGC 1309 یک کهکشان مارپیچی بسیار زیباست که در فاصله‌ی حدود 100 میلیون

 سال نوری از ما و در سواحل صورت‌فلکی رودخانه (نهر) نهفته‌ است.

 کهکشان NGC 1309 با وسعت حدود 30 هزار سال نوری، تقریباً یک سوم اندازه­ی کهکشان بزرگ‌تر ما، راه شیری است.

 خوشه‌های مایل به آبی ستاره‌های جوان و خطوطی از گرد وغبار طرح بازوهای مارپیچی NGC 1309 را مشخص کرده­است که پیرامون جمعی از ستاره­های پیرتر زردرنگ در هسته‌ی کهکشان‌ پیچ­وتاب خورده­اند.

 این تنها تصویری دیگر از یک کهکشان مارپیچی زیبا از روبرو نیست، بلکه نشان­دهنده­ی مشاهدات انفجار ابرنواختری اخیر NGC 1309 و ستاره‌های متغییر قیفاووسی است که در واسنجی (کالیبراسیون) انبساط عالم نقش دارد.

 تازه، پس از آن­که به­اندازه­ی کافی از تماشای این طرح بزرگ کهکشانی لذت بردید، به  آرایش مجموعه­ای از کهکشان­های دوردست که در پس‌زمینه‌ی نمای واضح  بازپردازش شده­ی بالا از تلسکوپ فضایی هابل ثبت شده‌اند، نیز توجه کنید.

مجله آسمان شب

مروری بر ساختار کهکشان ها

کهکشان ها، مجموعه ای از ستارگان هستند

ستارگان، سحابی ها، منظومه های فراخورشیدی همه و همه اجزای تشکیل دهنده ی کهکشان ها هستند. اجرامی که ما در آسمان شب می بینیم همگی در یا کهکشان هستند یا در درون کهکشانی قرار دارند. در این مقاله سعی داریم ستاره شناسان پارسی را با اطلاعات پایه ای درباره کهکشان ها آشنا کنیم. با ما همراه باشید

یک کهکشان در واقع محدوده ی گرانشی بسیار بزرگی متشکل از ستارگان گازها و غبار های میان ستاره ای مواد تاریک و احتمالا انرژی تاریک است.برخی از کهکشان های شناخته شده در کیهان دارای حدود ده میلیون تا ده هزار میلیارد ستاره هستند که همگی به دور هسته ی مرکزی کهکشان البته با سرعت های متفاوت در حال چرخش اند.به عنوان مثال ستاره ی خورشید که به همراه زمین و سایر سیارات در فاصله 25000 سال نوری مرکز کهکشان راه شیری واقع شده در مدت زمان 225 میلیون سال با سرعت حدودا 20 کیلومتر بر ثانیه به دور مرکز کهشکان خودی ما در حال گردش است
 
علاوه بر ستارگان منفرد کهکشان ها شامل تعداد بسیاری از سامانه های چند تایی ستاره ای و خوشه های ستاره ای که خود شامل خوشه های باز و بسته هستند که خوشه های باز در قسمت بیرونی و خوشه های بسته یا کروی غالبا در قسمت های مرکزی کهکشان ها یافت می شوند
گرچه حدود 90 درصد جرم اکثر کهکشان را ماده و احتمالا انرژی تاریک تشکیل می دهد اما آینده ی آنها و اینکه در آن زمان از لحاظ جرم چه وضعیتی خواهند داشت هنوز به طور مسلم مشخص نیست
 
بر اساس کشفیات و تحقیقاتی که تا به امروز پیرامون کهکشان ها صورت گرفته گمان می رود که در مرکز بسیاری از کهکشان ها سیاهچاله های پرجرمی وجود داشته باشد(مانند سیاهچاله ی موجود در کهکشان مارپیچی راه شیری ما) یا کهکشاه بیضوی M-87 در صورت فلکی سنبله
 
همچنین فضای بین کهکشانی هم حالتی نزدیک به خلا داشته و چگالی میانگین آن طبق محاسبات اختر فیزیکی کمتر از یک اتم در متر مکعب است که جنس مواد تشکیل دهنده ی ماده ی میان کهکشانی مانند فضای میان ستاره ای گاز و غبار یونیده است
 

انواع کهکشان ها
 
کهکشان ها در سه دسته ی کلی جای دارند:بیضوی-مارپیچی و بی نظم
 
 سیستم رده بندی ادوین هابل هم کمی گسترده تر از حالت قبل است به طوری که کهکشان های مارپیچی در این سیستم خود به دو دسته مارپیچی ساده و مارپیچی میله ای تقسیم می شوند و یا کهکشان های بیضوی بر اساس شکل ظاهری خود و درجه بیضیت به 7 دسته تقسیم می شوند
ذکر این نکته نیز ضروری است که سیستم دسته بندی هابل فقط متکی بر داده های ظاهری و بصری کهکشان هاست و در مورد ویژگی های خاص آنها مانند ساختار ستارگان تشکیل دهنده کهکشان بحثی نکرده است

 

 
کهکشان راه شیری و کهکشان های مارپیچی
 
کهکشان راه شیری یک جرم صفحه سان بزرگ حدود 30 کیلو پارسک(واحدی مشابه سال نوری در محاسبه ی فواصل نجومی که موقعیت ستاره را در فاصله ی6/32 سال نوری به عنوان یک پارسک در نظر می گیریم) یا بر حسب مقیاس سال نوری قطری معادل یکصد هزار سال نوری و ضخامتی حدود سی هزار سال نوری دار
این کهکشان در حدود سیصد میلیارد ستاره داشته و مجموع جرم تقریبی آن نیز حدودا ششصد میلیارد برابر جرم خورشید است که جرم خورشید به خودی خود سیصد و سی هزار برابر جرم زمین است
 در کهکشان های مارپیچی شکل که راه شیری ما نیز بکی از آنهاست بازوهای مارپیچی از الگوی مشخصی پیروی می کنند که از نظر تئوریک می تواند چرخش ستارگان را از حالت آشفتگی به حالتی همسان و متحد الشکل توجیه و تبدیل کند
بازوهای مارپیچی هم مانند ستارگان به دور مرکز کهکشان در حال گردش هستند البته با کمی انحراف و نوسان به این معنی که ستارگان در حرکت خود در بازوهای کهکشان خارج و دوباره وارد آنها می شوند(در واقع در بازوها به صورت رفت و برگشتی نوسان می کنند) که تصور می شود این بازوها دارای چگالی بسیار بالایی باشند زیرا وقتی ستاره ها اصطلاحا مجددا وارد بازو می شوند از سرعت آنها کاسته می شود و این کاهش سرعت معلول ورود آنها به ناحیه ای چگال تر از حالت خروج آنها از بازوی کهکشان است
بازوهای کهکشان ها ی مارپیچی به راحتی قابل رویت است زیرا این ناحیه پر چگال امکان تشکیل ستاره های جدید را فراهم می سازد و همچنین مکان استقرار ستارگان درخشان و جوان کهکشان نیز هست
 
کهکشان های کوتوله ی فوق فشرده نیز نام دسته ی جدیدی از تقسیم بندی کهکشان هاست که در سال 2003 میلادی توسط اخترشناس دانشگاه کوئیز لند"میشل درنیک واتر"ارائه شد

 

 
مقیاس های بزرگتر
 
اغلب کهکشان ها در محدوده ی گرانش تعدادی کهکشان قرار دارند.ساختارهای شامل بیش از 50 کهکشان را یک گروه کهکشانی و ساختار های بزرگتر شامل هزاران کهکشان قرار گرفته در محدوده ی چند مگا پارسک را یک خوشه ی کهکشانی می نامند
البته تعدادی کهکشان هم وجود دارند که متعلق به گروه یا خوشه ی خاصی نیستند
خوشه های کهکشانی اغلب تحت حاکمیت یک غول-کهکشان بیضوی هستند که با نیروهای کشندی خود قمر های کهکشانی خود را را از شکل اولیه خود خارج کرده و به مرور زمان آنها را به جرم خود اضافه می کند
ابر خوشه های کهکشانی نیز مجموعه ی عظیمی از ده ها هزار کهکشان است که شمال خو شه ها گروه ها و در برخی مواقع کهکشان های منفرد است
کهکشان راه شیری ما عضوی از گروه محلی کهکشانی است که 23 کهکشان را در پهنه ای به وسعت یک مگا پارسک در خود جای داده است.گروه محلی قسمتی از ابر خوشه ی کهکسانی سنبله است که مرکزیت آن خوشه ی کهکشانی سنبله می باشد

 

منبع : ستاره پارسی

برنارد ؛ عضوی از کهکشان های نامنظم

طبق معیارهای طبقه بندی کهکشان ها ، برنارد یک کهکشان نامنظم است. این کهکشان کوچک دارای شکلی عجیب است اما از درخشندگی و شکوه ستاره ای چیزی کم ندارد. در این کهکشان علاوه بر تشکیل ستارگان جدید، سحابی های عجیبی به چشم می خورند که با ستاره های سوزان خود امواجی را به سوی مواد ستاره ای اطراف ساتع می کنند.

علاوه بر این، برنارد سرگذشت جالبی دارد و احتمالا قربانی فرآیند بلع و زایش مجدد بوده است. اجرام نامنظم کیهانی مانند کهکشان برنارد به دانشمندان کمک می کنند تا به چگونگی تاثیر کهکشان ها و گاه جذب مواد ستاره ای از یکدیگر پی ببرند.

در این تصویر جدید که ESO آن را ثبت کرده است، کهکشان برنارد در پس انبوهی از ستاره ها و در سمت صورت فلکی قوس خودنمایی می کند. کهکشان برنارد که به NGC 6822 نیز معروف است نامش را از کاشف خود، یعنی ستاره شناس امریکایی " ادوارد امرسون برنارد " گرفته است. وی در سال 1884م بوسیله تلسکوپ 125 میلی متری اش این کهکشان را رصد کرد. کهکشان برنارد حدود 6/1 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد و عضوی از گروه محلی است؛ یعنی همان خوشه کهکشانی که راه شیری نیز عضوی از آن است. ستاره شناسان، تصویر اخیر را با استفاده از نمایشگر عریض WFI که به تلسکوپ2/2 متری MPG/ESO وصل شده بود در رصد خانه لاسیلا ( جنوب امریکای جنوبی ) ثبت کرده اند.

 

 

کهکشان برنارد با اندازه ای حدود یک دهم راه شیری، در زمره کهکشان های کوتوله قرار می گیرد. این کهکشان حدود 10 میلیون ستاره دارد که بسیار کمتر از راه شیری با حدود 400 میلیارد ستاره است. در گروه محلی نیز مانند هرنقطه دیگری از کیهان، تعداد کهکشان های کوتوله بسیار بیشتر از تعداد عموزاده های خوش ترکیبشان مانند راه شیری، آندرومدا و کهکشان های سه سو است. اگرچه برنارد آن برآمدگی مرکزی و  بازوهای پیچشی باشکوه را ندارد اما اتفاقات زیادی در این کهکشان کوتوله در حال رخ دادن است. سحابی های قرمز رنگی در این تصویر وجود دارد که حاکی از مناطق فعال تشکیل ستاره است، جایی که ستاره های جوان و داغ باعث برافروخته شدن ابرهای کازی اطراف می شوند. در گوشه سمت چپ بالای تصویر نیز سحابی حباب مانندی جلب توجه می کند. در مرکز این سحابی، خوشه هایی از ستاره های جوان و غول پیکر، امواجی از خود به سمت مواد بین ستاره ای ساتع می کنند. این امر باعث ایجاد ترکیبی نورانی و درخشنده می شود که که از زاویه دید ما به شکل یک حلقه دیده می شود.  امواج مشابه دیگری که توسط ستاره های فعال و جوان منتشر می شوند در سراسر کهکشان برنارد به شکل نقاطی خودنمایی می کنند.

کهکشان های کوتوله و نامنظمی مانند برنارد، در اثر برخورد و یا ادغام با کهکشان های دیگر شکلی حباب مانند پیدا می کنند. کهکشان ها نیز مانند تمام اجرام کیهانی در حرکت بوده و گاه از کنار هم و گاهی نیز از درون یکدیگر عبور می کنند. تراکم ستارگان در کهکشان ها بسیار کم است، از اینرو ستارگان کمی در این نبرد کیهانی با یکدیگر برخورد می کنند. با این وجود، نیروی عظیم گرانش به طور چشمگیری می تواند مسیر حرکت را تغییر داده و با عث برخورد آنها با یکدیگر شود، به طوری که گروه  های ستاره ای، از کهکشان مادر جدا شده و باعث تشکیل کهکشان های کوتوله و نامنظمی مانند NGC 6822 می شوند.

آسمان شب ایران