شکارچیان هلال گریزپا
فعالیت‌های حوزه رویت هلال ماه ایران از چه دوره‌ای وارد مرحله‌ای جدید و امروزی شد؟
اگر به سالهای قبل برگردیم، رویت هلال ماه طوری بود که حداقل برای توده مردم نه آنهایی که متخصص این کارند، این شبهه پیش می‌آمد که جریان رویت هلال ماه چیست؟ منجمان برای رویت هلال چه می‌کنند؟ منجمان چگونه محاسبه می‌کنند؟ چرا یک کشوری آغاز ماه قمری را زودتر اعلام می‌کند و کشوری دیگر دیرتر؟ یکی می‌گوید هلال ماه با چشم مسلح قابل قبول است و یکی دیگر می‌گوید با چشم غیر مسلح. ما گفتیم بیاییم برنامه‌ریزی کنیم و مشخص کنیم که در واقع به مردم آگاهی بدهیم مساله رویت هلال ماه چیست؟ یک منجم چگونه می‌آید 12 هلال ماه را برای یک سال مشخص می‌کند، حال یا برای خودش یا برای شورای تقویم که رسماً مرجع این کار بود، مردم بیایند ببینند رویت هلال ماه‌های رمضان، شوال، ذیحجه و... به چه صورت است. این را آمدیم در قالب گروه‌های مختلف رویتی برنامه‌ریزی کردیم، به این صورت که بیاییم دوره برگزار کنیم؛ اولین دوره در دانشگاه خواجه نصیر طوسی برای دانشجویان ریاضی یا فیزیک یا دانشجویانی که به طریقی به مبحث رویت هلال ماه علاقه‌مند بودند در ابتدای دهه 80 برگزار شد؛ دوره‌ای 2 روزه که هم به صورت تئوری و هم به صورت کارگاهی و عملی بود. سپس دوره‌های بعدی را در دانشگاه‌ها و شهرستان‌های دیگر گذاشتیم. تعداد علاقه‌مندان زیاد شد. اول از خودمان شروع کردیم. از دوستانی که علاقه‌مند هستند شروع کردیم، سپس از آنها امتحان گرفتیم. هر کدام از آنها که به حد مطلوب رسیدند، به آنها گواهینامه‌ای، مبنی بر گذراندن این دوره رصدی از لحاظ آموزشی اعطا شد. اندک اندک بحث عمیق‌تر شد، اختلافاتی که روی رویت هلال ماه اتفاق افتاد، سبب شد به خدمت رهبر معظم انقلاب رسیده و ایشان را درجریان نحوه محاسبات و عملکرد یک منجم هنگام رویت هلال ماه قرار دهیم. حالا گروه‌هایی که این‌کاره هستند و تخصص و تجربه دارند، برای یک کلاس دوره فراگیر در سطح کشور، هم برای دانشگاه‌ها و هم برای حوزه اقدام کنند. ما هم برای دانشگاهیان این کلاس‌ها را گذاشتیم و هم برای کل ائمه جمعه سراسر کشور. ستادهای استهلال در هر استان و در هر شهر بزرگ تشکیل شد. گروه‌های رصدی آنها آموزش دیدند. برخی از آنها از دوستان و همکاران خودمان بودند که وارد آن ستادها شدند و شروع کردند به آموزش دیدن و رصد کردن، نتیجه این شد که پس از این شش سالی که از تشکیل این گروه‌ها می‌گذرد، همراه گروه‌ها برای رصد می‌روند.
در کنار آموزش آیا فعالیت‌های دیگری همچون اطلاع‌رسانی هم انجام می‌شد و اطلاع‌رسانی در زمینه رویت هلال ماه به چه صورتی بود؟
سایت‌های ویژه‌ای برای این که رصد خود را اعلام کنند، عکس بگیرند و مستندسازی کنند در نظر گرفته شده، از جمله من به اتفاق آقای صیاد، خیلی سال پیش از سال 76 گروهی تشکیل دادیم به نام گروه غیرحرفه‌ای رویت هلال ماه، که زیر نظر ما اداره می‌شود. تمام کارهایی که انجام می‌دهیم فقط جنبه معنوی دارد و به هیچ وجه جنبه مادی درونش نیست. از خودمان هزینه می‌کنیم تا به هیچ وجه دوستان را متحمل هزینه نکنیم. اگر هزینه‌ای هم داشته باشد، مثل داشتن سایت و هزینه‌های مشابه، خودمان تقبل می‌کنیم. سایتی تشکیل دادیم به نام گروه غیرحرفه‌ای رویت هلال ماه()UGCS.ir و همچنین سایت‌هایی که در برخی شهرستان‌ها به وجود آمده، به مانند سایت هلال ماه یا سایت پارس اسکای یا سایت‌های ستادهای استهلال، اینها رصدها را ماه به ماه اعلام می‌کنند. وقتی علاقه‌مندان به این سایت‌ها مراجعه می‌کنند، ما مختصات تمام هلال‌ها را هر ماه می‌دهیم و می‌گوییم این هلال در کدام مناطق کشور قابل رویت است؟ آیا روز غروب بیست‌ونهم هلال دیده می‌شود یا نه؟ تمام این داده‌ها و اطلاعات را می‌دهیم. حتی نقشه می‌دهیم که کجاها هلال بهتر رویت می‌شود، در کجا احتمال آن ضعیف‌تر است، کجا با ابزار و کجا با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. همه اینها را مشخص می‌کنیم. این باعث شده است که بتدریج گروه‌های رصدی ما زیاد شوند و بخصوص برای هلال‌های رمضان و شوال ما بالای 200 گروه در سراسر کشور داریم که می‌روند رصدشان را انجام می‌دهند و گزارش‌های خود را به ستاد استهلال می‌فرستند و آنجا ماه قمری تعیین می‌شود؛ همچون شروع ماه رمضان و شروع ماه شوال.
علاوه بر این فعالیت‌ها، در رصد جوان‌ترین هلال ماه هم ایرانیان از باقی رقیبان پیشی گرفته‌اند. گویا شما و آقای موحدنژاد هم جزو رکورددارهای این هلال هستید؟
در این 7 سال، جهش خیلی خوبی رخ داده، رکوردهای خیلی خوبی انجام شده و رکوردهای جهانی رویت هلال در اختیار ایرانی‌هاست.
بنابر جدول منتشر شده در سال 2004 در نشریه اسکای‌اند تلسکوپ که مجله‌ای مرجع برای منجمان است و رکوردهای رویت هلال ماه در آن آمده بود، من نفر اول هستم، رصدگری از آمریکا نفر دوم است و آقای موحدنژاد نفر سوم هستند و خود من هم در هلال صبحگاهی و هم در هلال شامگاهی اولم، که البته در خارج از ایران بیشتر هلال شامگاهی مد نظر است، البته ما چون علاقه مندیم، کار خودمان را پیش می‌گیریم. رکوردها در اختیار ایرانیان است و بعید می‌دانم حالا حالاها بتوانند این رکورد را از دست ایرانیان بگیرند. این تحول بزرگی است که در زمینه رویت هلال رخ داده است.
برای سال جهانی نجوم آیا گروه‌های فعال رویت هلال ماه برای امسال برنامه‌ای تدارک دیده‌اند؟
امسال سال جهانی نجوم است و به هر حال باید به تمام رشته‌های نجوم بها داد، از جمله در زمینه رویت هلال. ما چون گذشته مقالات و اطلاعات تکمیلی درباره رصد هر هلال و معیارهای رصد هر هلال را در سایت‌های مختلف ارائه می‌دهیم و تا آنجا که فراخور وقت و بضاعت علمی ما باشد، برای آنها توضیح می‌دهیم. برای سال جهانی نجوم پیشنهادهایی از سوی شهرستان‌ها بوده که با توجه به ضیق وقتمان قطعی نشده است.
اگر علاقه‌مندان رویت هلال ماه سوالی داشته باشند یا بخواهند از اخبار فعالیت‌هایی که در آینده به مناسبت سال جهانی نجوم در زمینه رویت هلال برگزار می‌شود آگاهی یابند، بهتر است به کدام وب‌سایت‌ها مراجعه کنند؟
سایت هلال ماهHelalemah.ir ، سایت پارس اسکایParsSky.com ، سایتUGCS.ir و سایت‌های دیگر. ما هم تمام تلاشمان را می‌کنیم که در این زمینه دوستان را به نقطه‌ای مطلوب برسانیم، به آنجا که خودشان دوست دارند و علاقه مند هستند، اگر سوالی باشد، مساله‌ای از ما می‌پرسند و ما هم تا حدی که بتوانیم به سوالاتشان پاسخ می‌دهیم.
چرا نام گروه‌های فعال در زمینه رویت هلال ماه، گروه‌های غیرحرفه‌ای یا آماتوری رویت هلال ماه است؟
در جامعه، آماتور یعنی کسی که ابتدایی است، ولی در زمینه‌های نجومی، آماتور معنی دیگری می‌دهد؛ یعنی شخص از این کار منبع درآمد ندارد. منجم حرفه‌ای که می‌گوییم یعنی کارشان نجوم است و منبع درآمدشان هم نجوم است. من خودم کارم طراحی و ساخت ساختمان است، ولی کار نجوم انجام می‌دهم. این نشان‌دهنده این است که من دارم به صورت آماتوری این کار را انجام می‌دهم. اگر نام گروه را غیرحرفه‌ای می‌گذاریم، یعنی حرفه دوستان رویت هلال ماه نیست و با عشق و علاقه دارند فعالیت می‌کنند. هیچ‌کدام از همکاران ما افراد بی‌تجربه‌ای نیستند، بلکه به سبب دلبستگی به رویت هلال ماه فعالیت می‌کنند.
محمدجواد ترابی
- ۰ دیدگاه
- ۰۱ بهمن ۸۷ ، ۰۰:۲۱